Μπορεί η λέξη «συγγνώμη» να είναι κάτι κακό; Μπορεί. Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Frontiers in Psychology, μια συγγνώμη αυξάνει το αίσθημα πόνου του παραλήπτη και δεν αυξάνει το επίπεδο συγχώρεσης του. Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο The European Journal of Social Psychology, λέει ότι οι άνθρωποι που αρνούνται να εκφράσουν τύψεις διατηρούν μεγαλύτερο αίσθημα ελέγχου και αισθάνονται καλύτερα με τον εαυτό τους από εκείνους που δεν το κάνουν, ακόμα και όταν έκαναν πραγματικά λάθος.
Και μετά υπάρχει και το εξής: Ερευνα που περιγράφεται στο βιβλίο You Just Don’t Understand: Women and Men in Conversation δείχνει ότι η «υπερβολικές» συγγνώμες (το να ζητάς συγγνώμη όταν πραγματικά δεν χρειάζεται δηλαδή) μπορεί να κάνει τους άλλους να αισθάνονται ότι δεν είσαι ικανός και σου λείπει η αυτοπεποίθηση.
Μπορείς να πεις απλά «όχι».
Ακριβώς όπως δεν χρειάζεται να ζητάς συγγνώμη όταν κάποιος σου ζητάει να αγοράσεις κάτι που δεν του ζήτησες να προσπαθήσει να σου πουλήσει. Μπορείς απλώς να πεις, «Όχι ευχαριστώ». Ή όταν κάποιος σου ζητάει να επενδύσεις στην επιχείρησή του. Μπορείς απλώς να πεις, «Όχι, αυτό δεν είναι για μένα».
Ζητάς συγγνώμη όταν έχεις κάνει κάτι λάθος; Αυτό είναι διαφορετικό. Όλοι κάνουμε λάθη. Όλοι έχουμε πράγματα για τα οποία πρέπει να ζητήσουμε συγγνώμη: λόγια, πράξεις, παραλείψεις, αδυναμία να παρέμβουμε κ.α.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνετε είναι να πείτε «Συγγνώμη». (Το τελευταίο πράγμα που πρέπει να κάνετε είναι να προσθέσετε μια δήλωση αποποίησης ευθύνης, όπως «αλλά ήμουν πολύ θυμωμένος επειδή…» ή «αλλά εσύ έφταιγες εν μέρει…» ή να συμπεριλάβετε οποιαδήποτε δήλωση που με οποιονδήποτε τρόπο επιρρίπτει ευθύνη στο άλλο άτομο).
Όταν κάνετε κάτι λάθος; Πρέπει να ζητήσετε συγγνώμη.
Αλλά δεν χρειάζεται να ζητήσετε συγγνώμη όταν κάποιος σας ζητά να κάνετε κάτι που δεν θέλετε. Δεν χρειάζεται να ζητήσετε συγγνώμη για πράγματα που δεν έχετε χρόνο να κάνετε όταν οι άλλοι σας ζητούν.
Και σίγουρα δεν χρειάζεται να δίνετε πάντα εξηγήσεις. Μπορείτε απλώς να πείτε ευγενικά, «Όχι» ή «Όχι, ευχαριστώ». (Όπως λέει ο Adam Grant, το «Όχι» είναι μια ολοκληρωμένη πρόταση.) Ή μπορείτε να πείτε, «Σας ευχαριστώ που ρωτήσατε, αλλά όχι».
Επειδή δεν πρέπει να λες συγγνώμη — πόσο μάλλον να νιώθεις λύπη — επειδή λες όχι σε πράγματα που δεν θέλεις ή δεν μπορείς να κάνεις, ειδικά όταν το αίτημα είναι ανεπιθύμητο ή παράλογο.
Όταν συμβαίνει αυτό, το άλλο άτομο θα πρέπει πραγματικά να είναι αυτό που ζητά συγγνώμη. Όχι εσύ, επειδή λες όχι.
