Ο Ρώσος πρόεδρος Βλάντιμιρ Πούτιν πρωτοστάτησε στους εορτασμούς για την «Ημέρα της Νίκης» της Ρωσίας στον Β′ Παγκόσμιο, παρακολουθώντας την παρέλαση με τον Κινέζο πρόεδρο, Σι Τζινπίνγκ, στο πλευρό του.
Πάνω από 20 ηγέτες χωρών και χιλιάδες στρατιώτες βρέθηκαν στη Μόσχα για τους εορτασμούς, με τον Ρώσο πρόεδρο να συνδέει τον Β′ Παγκόσμιο με τη ρωσική εισβολή («ειδική στρατιωτική επιχείρηση») στην Ουκρανία- πλέον στο τέταρτο έτος της.
Η Ρωσία ανακοίνωσε μονομερώς τριήμερη κατάπαυση πυρός, για να συμπέσει με τους εορτασμούς της 80ής επετείου, σε μια κίνηση που η Ουκρανία χαρακτήρισε «θεατρική παράσταση»: Οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις ανέφεραν χιλιάδες επιθέσεις από τότε που τέθηκε σε ισχύ η υποτιθέμενη κατάπαυση πυρός στις 8 Μαΐου. Η Ρωσία επιμένει ότι η κατάπαυση πυρός τηρείται και κατηγόρησε την Ουκρανία για εκατοντάδες παραβιάσεις.
Τις ημέρες εν όψει της κατάπαυσης πυρός Μόσχα και Κίεβο αντάλλαξαν σειρά επιθέσεων, με πτήσεις σε αεροδρόμια ανά τη Ρωσία να ακυρώνονται λόγω ουκρανικών επιθέσεων με drones. Σημαντικοί περιορισμοί ήταν σε ισχύ στο κέντρο της Μόσχας. Η ρωσική Aerofolot την Τετάρτη το πρωί ακύρωσε πάνω από 100 πτήσεις από και προς τη Μόσχα και καθυστέρησε άλλες 140, καθώς οι ρωσικές δυνάμεις αντιμετώπιζαν επανειλημμένες ουκρανικές επιθέσεις με drones εναντίον της ρωσικής πρωτεύουσας.
Πριν την ομιλία του Πούτιν και την ενός λεπτού σιγή, ο επικεφαλής του στρατού ξηράς της Ρωσίας, στρατηγός Όλεγκ Σαλιούκοφ, οδήγησε 11.000 στρατιώτες στην Κόκκινη Πλατεία, περιλαμβανομένων 1.500 που είχαν πολεμήσει στην Ουκρανία. Στη συνέχεια επιθεωρήθηκαν από τον υπουργό Άμυνας, Αντρέι Μπελούσοφ.
Ο Πούτιν ισχυρίστηκε πως η Ρωσία «ήταν και θα είναι ένα άφθαρτο φράγμα απέναντι στον ναζισμό, τη ρωσοφοβία και τον αντισημιτισμό»- στο ευρύτερο πλαίσιο των επανειλημμένων ισχυρισμών του περί «ναζιστικής» ουκρανικής ηγεσίας. «Η αλήθεια και η δικαιοσύνη είναι στο πλευρό μας» είπε, επιμένοντας πως «όλη η χώρα, η κοινωνία και ο λαός υποστηρίζουν τους συμμετέχοντες» στον πόλεμο.
Όπως είπε, 27 ηγέτες ήταν εκεί για τις εκδηλώσεις. Στο πλευρό του Πούτιν, σε θέση τιμής, ήταν ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ. Μεταξύ των στρατιωτών στην παρέλαση ήταν 102 Κινέζοι στρατιώτες, καθώς και τμήματα από τη Βόρεια Κορέα, το Βιετνάμ, τη Μογγολία και άλλες χώρες. Υπενθυμίζεται πως χιλιάδες Βορειοκορεάτες έχουν πολεμήσει στην Ουκρανία, και αργότερα ο Πούτιν χαιρέτησε προσωπικά κάποιους στην Κόκκινη Πλατεία.
Μεταξύ των ηγετών που βρέθηκαν στη Μόσχα ήταν ο πρόεδρος της Βραζιλίας, Λουΐζ Ινάτσιο Λούλοα ντα Σίλβα, και ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Νικολά Μαδούρο. Επίσης, εκεί ήταν και ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς και ο Σλοβάκος πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο- ο μόνος ηγέτης της ΕΕ που ταξίδεψε στη Μόσχα. Η Κάγια Κάλας, επικεφαλής της διπλωματίας της ΕΕ, είχε προηγουμένως πει ότι οι ηγέτες χωρών που είναι μέλη της ΕΕ ή υποψήφιες προς ένταξη δεν θα έπρεπε να συμμετέχουν λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Η Σερβία είναι χώρα υποψήφια για ένταξη και ο Βούτσιτς είπε ότι αναμένει συνέπειες λόγω της απόφασής του.
Η παρουσία του Σι Τζινπίνγκ θεωρείται σημαντικό επίτευγμα για τον Πούτιν, ο οποίος επαίνεσε τον «θαρραλέο λαό της Κίνας», καθώς αναφερόταν στους συμμάχους της Ρωσίας κατά τον Β′ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κινεζικά ΜΜΕ είπαν ότι ο Πούτιν και ο Σι είχαν δύο γύρους συνομιλιών πριν την παρέλαση, καθώς και μια ανεπίσημη κουβέντα για τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Στην παρέλαση εμφανίστηκε ένα μεγάλο εύρος ρωσικών οπλικών συστημάτων, περιλαμβανομένων πυραύλων Yars, αρμάτων μάχης, τεθωρακισμένων οχημάτων μεταφοράς προσωπικού κ.α. Έξι μαχητικά Su-25 πέταξαν πάνω από την Κόκκινη Πλατεία.
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντιμίρ Ζελένσκι είχε νωρίτερα προειδοποιήσει πως δεν μπορούσε να εγγυηθεί την ασφάλεια αυτών που θα παρευρίσκονταν στις εκδηλώσεις και κάλεσε τους ηγέτες κρατών να μην επισκεφθούν τη Μόσχα. Ο Μιχάιλο Σάμους, Ουκρανός στρατιωτικός αναλυτής και διευθυντής του New Geopolitics Research Network, είπε στο BBC ότι πίστευε πως η Ουκρανία θα απέφευγε να πραγματοποιήσει επιθέσεις στην παρέλαση λόγω της παρουσίας ξένων ηγετών.
Σε νυχτερινό του μήνυμα την Πέμπτη ο Ζελένσκι είπε πως η Ουκρανία ήταν «έτοιμη για πλήρη κατάπαυση πυρός από τώρα…μα πρέπει να είναι αληθινή, όχι πλήγματα με πυραύλους ή drones, ούτε εκατοντάδες επιθέσεις στο μέτωπο». Κάλεσε τη Ρωσία να υποστηρίξει την εκεχειρία και να αποδείξει την προθυμία της για τερματισμό του πολέμου.
Η Ουκρανία έχει κατηγορήσει τη Ρωσία πως παραβίασε χιλιάδες φορές την ίδια της την εκεχειρία από το βράδυ της Τετάρτης, που υποτίθεται ότι άρχιζε. Το ρωσικό υπουργείο Άμυνας είπε ότι όλες οι ομάδες ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία «σταμάτησαν πλήρως τις επιχειρήσεις μάχης και παρέμειναν στις γραμμές και θέσεις που κατείχαν προηγουμένως», μα αντιδρούσαν ανάλογα σε παραβιάσεις από ουκρανικές δυνάμεις.
Με πληροφορίες από ΒΒC, Associated Press
