Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck.
Γράφει η Φανή Χατζή
Ο Ιούνιος έχει καθιερωθεί ως μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Στην ορατότητα και συμπερίληψη μπορεί να συμβάλει και η λογοτεχνία με πολλούς τρόπους. Καταρχήν, δημιουργώντας και θέτοντας στο επίκεντρό της ΛΟΑΤΚΙ+ χαρακτήρες, που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Δέκα σύγχρονοι συγγραφείς από διάφορα μέρη του κόσμου δημιουργούν φανταστικούς ή αυτοβιογραφικούς ΛΟΑΤΚΙ+ χαρακτήρες, συγκλίνοντας προς μια συμπεριληπτική λογοτεχνία.
Οι λεπτομέρειες, της Ία Γένμπεργκ (μτφρ. Γιώργος Κονδύλης, εκδ. Gutenberg)
Το μυθιστόρημα της Ία Γένμπεργκ, που βρέθηκε στη βραχεία λίστα του Διεθνούς Booker 2024 και κέρδισε το σουηδικό βραβείο August, εξερευνά τη συνύφανση της μνήμης με την ταυτότητα, μέσα από τη θραυσματική και εξ αντανακλάσεως εξερεύνηση του εαυτού.
Με εξομολογητικό τόνο, η αμφιφυλόφιλη αφηγήτρια, καταβυθίζεται στο παρελθόν της εστιάζοντας σε άλλοτε κοντινά της πρόσωπα που πλέον δεν υπάρχουν στη ζωή της. Τέσσερα «κεφάλαια» της ζωής της, τέσσερα κεφάλαια βιβλίου. Οι μακροχρόνιοι και σταθεροί δεσμοί της ζωής της ως φίλης ή μητέρας, σχέσεις ενεργές στο παρόν της συγγραφής, αναφέρονται μόνο παρεμπιπτόντως, αποκαλύπτοντας μια επιθυμία ανασύνθεσης μόνο των χαμένων εκφάνσεων της προσωπικότητάς της, ως ερωμένης της Γιοχάνα, συγκατοίκου της Νίκι και κόρης της Μπριζίτε.
In Memoriam, της Άλις Γουίν (μτφρ. Άγγελος Αγγελίδης, εκδ. Ίκαρος)
Το ντεμπούτο της Ιρλανδο-αμερικανής συγγραφέα Άλις Γουίν είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα που διαδραματίζεται στη διάρκεια του Ά Παγκοσμίου Πολέμου και εξερευνά τον ομόφυλο έρωτα σε ένα ασφυκτικό μιλιταριστικό περιβάλλον.
Ενώ μαίνεται ο πόλεμος, σε ένα βρετανικό οικοτροφείο στην ύπαιθρο, τα νέα από το μέτωπο καταφτάνουν με ένα ειδυλλιακό πέπλο. Οι μαθητές του οικοτροφείου βλέπουν σαν ήρωες τους συνομηλίκους τους, προστατευμένοι καθώς είναι από το περιβάλλον τους. Ο Χένρι Γκοντ, προκειμένου να καταπολεμήσει τα έντονα ερωτικά αισθήματα για τον συμμαθητή και φίλο του, Σίντνεϊ Έλγουντ, με την παραίνεση των γονιών του οι οποίοι θέλουν να απαλλαγούν από την κοινωνική κατακραυγή, αποφασίζει να καταταγεί. Σύντομα, όμως, ο καλύτερός του φίλος τον ακολουθεί και θα βρεθούν μαζί με τους υπόλοιπες συμμαθητές τους στο επίκεντρο της φρίκης, ενώ είναι υποχρεωμένοι να καταπνίξουν τα συναισθήματά τους.
Οι αδερφές Μπλου, της Κόκο Μέλορς (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Μεταίχμιο)
Το δεύτερο βιβλίο της Κόκο Μέλορς, μετά την τεράστια επιτυχία του Cleopatra and Frankenstein, ακολουθεί τις Έιβερι, Μπόνι και Λάκι. Αγαπημένες μα απομακρυσμένες, οι τρεις αδερφές Μπλου μένουν σε μακρινές πόλεις και ακολουθούν διαφορετικές ζωές.
Μετά τον θάνατο της αδερφής τους, Νίκι, επιστρέφουν στη Νέα Υόρκη για να αποτρέψουν την πώληση του διαμερίσματος στο οποίο μεγάλωσαν και συνειδητοποιούν ότι μόνο ενωμένες μπορούν να διαχειριστούν το πένθος και να καταπολεμήσουν τις καταχρήσεις τους. Με τις προφανείς αναλογίες, Οι αδερφές Μπλου έχουν χαρακτηριστεί «σύγχρονες Μικρές Κυρίες», καθώς αποτελούν ένα πορτρέτο των στενών αδελφικών σχέσεων αλλά και της κάθε μίας από τις ηρωίδες ξεχωριστά. Η μεγαλύτερη αδερφή, Έιβερι, ζώντας με τη γυναίκα της στο Λονδίνο, εισφέρει μια δόση λεσβιακής ορατότητας στο βιβλίο και σκιαγραφεί το ομοκανονικό πλαίσιο του γάμου.
Ατμόσφαιρα, της Τέιλορ Τζένκινς Ριντ (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη, εκδ. Ψυχογιός)
Η Τζόαν Γκούντγουιν, καθηγήτρια φυσικής και αστρονομίας στο πανεπιστήμιο, αποφασίζει να δηλώσει συμμετοχή σε ένα κάλεσμα της NASA για την πρώτη γυναίκα επιστήμονα στο διάστημα.
Όταν επιλέγεται ανάμεσα σε χιλιάδες υποψήφιες, ξεκινά την εκπαίδευσή της στο Διαστημικό Κέντρο Τζόνσον του Χιούστον. Το καλοκαίρι της εκπαίδευσής της η Τζόαν ερωτεύεται τη Βανέσα Φορντ, τη μυστηριώδη και ικανή μηχανικό του πληρώματος. Ο έρωτάς της θα εξελιχθεί κατά τη διάρκεια της αποστολής, παρά το μεγάλο επαγγελματικό ρίσκο. Κινούμενη ανάμεσα σε δύο χρονικά επίπεδα, με γραφή κινηματογραφική και ζωντανή, η συγγραφέας που περιηγήθηκε στο Κλασικό Χόλιγουντ της δεκαετίας του 1950 (Οι εφτά σύζυγοι της Έβελιν Χιούγκο), και τη ροκ σκηνή του Λος Άντζελες των 60s (Daisy Jones and the six) επιστρέφει στη δεκαετία του 1980, οπότε διαδραματιζόταν και το τελευταίο της βιβλίο, Ξημέρωμα στο Μαλιμπού (μτφρ. Αναστασία Δεληγιάννη, Αίολος).
Ορκισμένη, της Ρενέ Καραμπάς (μτφρ. Σπύρος Ν. Παππάς, εκδ. Μεταίχμιο)
Η Ορκισμένη είναι η πρώτη πεζογραφική απόπειρα της ποιήτριας, σεναριογράφου και ηθοποιού Ρενέ Καραμπάς, που έρχεται στη χώρα μας από τη Βουλγαρία, έχοντας αποσπάσει μεταξύ άλλων το βραβείο Ελίας Κανέτι και αναμένεται να μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες.
Η δράση τοποθετείται σε ένα απομονωμένο αλβανικό χωριό, που ζει υπό τους νόμους του Κανούν, κανόνες τιμής, αυτοδικίας και αίματος. Η αφήγηση παρακολουθεί τη Μπεκιά, μια νεαρή κοπέλα που δίνει έναν όρκο παρθενίας, βάσει του οποίου μπορεί να ζει πλέον ως άνδρας αν απαρνηθεί εντελώς τις σαρκικές απολαύσεις. Εκκινώντας από αυτή την απόφαση, τη «θεσμικά αποδεκτή αλλαγή φύλου» που επιφέρει δριμείες συνέπειες στους οικογενειακούς και ερωτικούς δεσμούς της πρωταγωνίστριάς του, το μυθιστόρημα εκτείνεται πέρα από τα όρια του φύλου, της παράδοσης, της τιμής και των ταυτοτήτων.
Κακή Συνήθεια, της Αλάνα Σ. Πορτέρο (μτφρ. Μαρία Παλαιολόγου, εκδ. Πατάκη)
Η Κακή Συνήθεια είναι η ιστορία ενηλικίωσης ενός τρανς κοριτσιού που μεγαλώνει σε μια εργατική συνοικία της μεταφρανκικής Μαδρίτης.
Στο ημιαυτοβιογραφικό της πρώτο έργο, η Μαδριλένα συγγραφέας συνυφαίνει την εμπειρία της φτώχιας με αυτή του τρανς βιώματος, σε ένα λυρικό πλην ευθύ κείμενο. Στο ξεχασμένο από τις αρχές Σαν Μπλας, ένα μέρος στο οποίο ο Φράνκο εξόρισε την εργατική τάξη τη δεκαετία του 1950, καταδικάζοντάς την στην ανέχεια, μεγαλώνει η ανώνυμη ηρωίδα, πασχίζοντας να βρει τα σημεία αναφοράς τις σε άλλες γυναίκες. Το τραύμα και η βία ποτίζουν την ενηλικίωσή της, αλλά δεν αργεί να βρει την κοινότητα, την επινοημένη οικογένειά της και μέσα σε αυτήν την ασφάλεια.
Στο Σπίτι της, της Γιάελ φαν ντερ Βάντεν (μτφρ. Ιλάειρα Διονυσοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο)
Το πρώτο μυθιστόρημα της φαν ντερ Βάντερ, Στο σπίτι της, που βρέθηκε στη βραχεία λίστα των Βραβείων Μπούκερ 2024, παρακολουθεί την τριαντάχρονη Ίζαμπελ, λίγα χρόνια αφότου έχασε τη μητέρα της, να ζει ολομόναχη στην ολλανδική εξοχή, σε ένα σπίτι που φροντίζει με επιμέλεια και κτητικότητα.
Όταν αναγκάζεται να φιλοξενήσει τη σύντροφο του αδερφού της, οι ισορροπίες αρχίζουν να ταράσσονται. Η οικοδέσποινα αρχικά ενοχλείται από την παρουσία της Εύα στον ιδιωτικό της χώρο, αλλά πολύ σύντομα αναπτύσσει πολύ εντονότερα ερωτικά αισθήματα. Η Ολλανδή συγγραφέας ενσωματώνει στη γραφή της στοιχεία της λογοτεχνίας του ευρωπαϊκού κανόνα και ταυτόχρονα της σύγχρονης κουίρ γραφής και του ψυχολογικού θρίλερ, αναμιγνύοντας τρεις υφολογικούς κόσμους.
Χωριστά δωμάτια, του Πιερ Βιτόριο Τοντέλι (μτφρ. Δέσποινα Γιαννοπούλου, εκδ. Πόλις)
Γραμμένο το 1989, δύο χρόνια πριν ο Τοντέλι πεθάνει από AIDS, τα Χωριστά Δωμάτια είναι ουσιαστικά το κύκνειο άσμα του συγγραφέα και ένα από τα επιδραστικότερα έργα για την ομοφυλοφιλία και την κοινωνική της περιθωριοποίηση στη συντηρητική Ευρώπη της δεκαετίας του 1980.
Ο Λέο, διάσημος συγγραφέας, καθώς πενθεί τον σύντροφό του, Τόμας, επισκέπτεται το κοινό τους παρελθόν. Η σχέση τους, ταραχώδης και παθιασμένη, καθορίστηκε από την απόσταση. Γνωρίζονται στο Παρίσι, περιπλανούνται στη δυτική Γερμανία, ταξιδεύουν στην Ισπανία, επισκέπτονται ντισκοτέκ, δοκιμάζουν ουσίες, απολαμβάνουν τον έρωτά τους. Περνούν χρόνο μαζί, αλλά πάντα επιστρέφουν σε διαφορετικές πόλεις, σε «χωριστά δωμάτια». Η επιβεβλημένη απόσταση, ο φόβος της δέσμευσης, η μοναξιά, το πένθος και η καλλιτεχνική δημιουργία είναι μερικά από όσα απασχολούν τους στοχασμούς του αφηγητή στο πένθιμο παρόν του.
Χαρταετοί μέσα στη νύχτα, του Μπλέιζ Κάμπο Γκακόσκος (μτφρ. Βίκυ Πορφυρίδου, εκδ. Βακχικόν)
Το αυτομυθοπλαστικό μυθιστόρημα του Φιλιππινέζου συγγραφέα Μπλέιζ Κάμπο Γκακόσκος, Χαρταετοί μέσα στη νύχτα, είναι ένα bildungsroman δοσμένο σε οκτώ επεισόδια, οκτώ ιστορίες μεγάλης αυτοτέλειας και χρονικής απόκλισης.
Ο Βίκτορ Μολίνα, στα σαράντα του πλέον χρόνια, αναθυμάται την πρώτη νιότη, τα γεγονότα αλλά και τα πρόσωπα που τον διαμόρφωσαν. Η παιδική ηλικία στο Ιλόκος, η εξαφάνιση του πατέρα, το πρώτο ερωτικό σκίρτημα για ένα άλλο αγόρι αλλά και τα επόμενα, τα δέκατα έκτα γενέθλιά του, ο θάνατος της μητέρας του, η εκπαίδευσή του και άλλα θραύσματα καθόρισαν την εμπειρία του. Η έννοια της ταυτότητας σε συνάρτηση με τη μνήμη, η διαμόρφωση της τάξης, της συγγένειας και εγγύτητας με άλλους ανθρώπους συνθέτουν αυτό το πρώτο πλην όμως ώριμο βιβλίο.
Πεδίο ροής, της Νίνας Ράπη (Κάπα Εκδοτική)
Η θεατρική συγγραφέας και διηγηματογράφος Νίνα Ράπη, δέκα χρόνια μετά την πρώτη της συλλογή διηγημάτων επιστρέφει με τη συλλογή Πεδίο ροής, η οποία περιλαμβάνει δεκαπέντε σύντομες ιστορίες.
Μια επιμελήτρια βιβλίων αρχίζει να ερωτεύεται έναν συγγραφέα, όταν όμως ανακαλύπτει ότι είναι ίντερσεξ τον πληγώνει ανεπανόρθωτα. Δυο γυναίκες συμμετέχουν σε ένα καλλιτεχνικό ερευνητικό συνέδριο και αναπτύσσουν μια έντονη σχέση μέσα σε τρεις μόλις μέρες. Άλλες ηρωίδες χωρίζουν, άλλες απολαμβάνουν τη μοναξιά και άλλες μια μετέωρη, ενδιάμεση κατάσταση. Εστιάζοντας σε κρίσιμες ρωγμές των διαπροσωπικών σχέσεων και πλάθοντας πολύπλοκους κουίρ χαρακτήρες, η Ράπη εξετάζει με οξυμένη παρατηρητικότητα ζητήματα φύλου και σεξουαλικότητας. Το όνειρο διαπλέκεται με την πραγματικότητα, το αστικό σκηνικό μετατοπίζεται σε γνώριμες για τη συγγραφέα πόλεις και η φόρμα αφήνεται ελεύθερη και επιρρεπής σε πειραματικές διεξόδους.
