Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχος και δυσφορία για το πότε θα προλάβει να διαβάσει όλα όσα τον ενδιαφέρουν από τις νέες κυκλοφορίες, πριν από το επόμενο εκδοτικό κύμα, η λύση είναι η εξής: Φτιάξτε μια λίστα.

Ακολουθεί η δική μας λίστα με 21 βιβλία μεταφρασμένης και ελληνικής πεζογραφίας, επιλεγμένα από τις πρόσφατες κυκλοφορίες.

Alasdair Gray «Poor Things – Χαμένα Κορμιά» [μτφρ. Ευτύχης Βαρδουλάκης, εκδ. Ελληνικά Γράμματα]

«Μια ζωή χωρίς ελευθερία επιλογής δεν αξίζει κανείς να τη ζει. Οι φιλοδοξίες του Θεόνικου Μπάξτερ να δημιουργήσει την τέλεια σύντροφο παίρνουν σάρκα και οστά όταν ανακαλύπτει τη σορό της όμορφης Μπέλλας, την οποία επαναφέρει στη ζωή με ένα επιστημονικό θαύμα που θυμίζει Φρανκενστάιν. Ωστόσο, το όνειρό του κατακρημνίζεται από τον θυελλώδη έρωτα του Δόκτορα Άρτσιμπαλντ ΜακΚέρι για εκείνη. Όμως η Μπέλλα έχει τις δικές της επιθυμίες να κυνηγήσει. Έτσι, αφήνεται σε πάθη και πόθους, σε ένα οδοιπορικό που την οδηγεί από αριστοκρατικά καζίνο σε καταγώγια της Αλεξάνδρειας και στο περιθωριακό Παρίσι. Εξερευνώντας τη θέση της ως γυναίκας στη σκιά της πατριαρχίας, η Μπέλλα ξέρει ότι είναι στο χέρι της να κατακτήσει την ελευθερία της και να αποφασίσει τι νόημα έχει η αληθινή αγάπη στη ζωή της».

Παλαιότερα ήταν πιο συχνό το φαινόμενο μια επιτυχημένη ταινία να εκτοξεύσει τις πωλήσεις και τη δημοτικότητα ενός βιβλίου, μιας και σήμερα τα περιθώρια ρίσκου μιας ταινίας επιβάλλουν βιβλία που είναι ήδη μπεστ σέλερ. Εκεί όμως έρχεται ο γνήσιος δημιουργός και αντί να βάλει όλη του τη βιρτουοζιτέ στο επόμενο μπλοκ μπάστερ, με κάποιον υπερήρωα της Marvel, εξάργυρώνει την προηγούμενη επιτυχία του, μεταφέροντας σε κινηματογραφική ταινία, ένα μυθιστόρημα –άγνωστο, προκλητικό, πρωτοποριακό, που φλερτάρει με το καλτ, και το γκροτέσκο–, δηλαδή το αγαπημένο του μυθιστόρημα.

Το μυθιστόρημα του Γκρέι, τουλάχιστον στη χώρα μας, κάνει μια δεύτερη καριέρα και δικαίως. Με αναφορές σε κλασικά βιβλία της επιστημονικής φαντασίας και του γκοθ, με μια δυστοπία που αυτοσαρκάζεται και με μια ηρωίδα-ακκίδα στο μάτι και στα θέλω όλων των καταπιεσμένων υπάρξεων, είναι ξεκάθαρο γιατί «ανοίγει» τη λίστα μας.

George Saunders «Μέρα απελευθέρωσης» [μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, εκδ. Ίκαρος]

«Έχοντας αποσπάσει διθυραμβικές κριτικές, ένα Booker και μια θέση στις λίστες των best sellers των NY Times, o δεξιοτέχνης της μικρής φόρμας Τζόρτζ Σόντερς μας παραδίδει μια ανατρεπτική συλλογή αδιαμφισβήτητης μαεστρίας που διερευνά θέματα εξουσίας, ηθικής και δικαιοσύνης και εξετάζει σε συγκινητικό βάθος την ουσία της ανθρώπινης (συν)ύπαρξης. Μια διεισδυτική ματιά στην άβυσσο του αμερικανικού ψυχισμού. Μια γενναία σπουδή στον πολυπρισματικό χαρακτήρα της ανθρώπινης εμπειρίας».

Από τα πρώτα βιβλία που μπήκαν στη λίστα, κι αυτό όχι μόνο γιατί ο Σόντερς μάς έχει δώσει δύο σπουδαία βιβλία αλλά γιατί ο τρόπος του σε κάθε ιστορία της Μέρας απελευθέρωσης είναι άμεσος, διεισδυτικός και αποκαλυπτικός. 

Ο αιχμηρός σχολιασμός σε σημαντικά κοινωνικά ζητήματα και οι καινοτόμες αφηγηματικές τεχνικές του αναδεικνύονται από την πολύ καλή μετάφραση του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη.

Carlo Lucarelli «Η τριλογία του φασισμού» [μτφρ. Δήμητρα Δότση, εκδ. Διόπτρα]

“Ένα μουντό καλοκαίρι”: Μάιος του 1945. Μετά την απελευθέρωση, η αναρχία. Περιοχές ολόκληρες της βόρειας και της κεντρικής Ιταλίας βρίσκονται υπό τον έλεγχο πάνοπλων ανταρτών. Ένας παλιός γνώριμος του επικηρυγμένου επιθεωρητή Ντε Λούκα, μέλος της αντιστασιακής αστυνομίας, τον βρίσκει καθώς προσπαθεί να διαφύγει προς τη Ρώμη και τον υποχρεώνει να συνεργαστεί στη διαλεύκανση μιας άγριας ομαδικής δολοφονίας».

Άπειρες σελίδες συγγραμμάτων, δοκιμίων, μελετών και βιογραφιών έχουν γραφτεί για να προσεγγίσουν το φαινόμενο του Φασισμού. Η λογοτεχνία έχει δώσει αναμφίβολα σπουδαία βιβλία.

Ο Κάρλο Λουκαρέλι γράφει αστυνομικά μυθιστορήματα, από εκείνα όμως που η ιστορία τους και οι ήρωές τους κινούνται στη βάση κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων, ενώ κίνητρα και άλλοθι εντοπίζονται στη στέρηση θεμελιωδών ατομικών δικαιωμάτων.

Η τριλογία διαδραματίζεται με φόντο την Ιταλία κατά τη διάρκεια του φασιστικού καθεστώτος, και ο Λουκαρέλι ανασυνθέτει σχολαστικά την ατμόσφαιρα φόβου, καταπίεσης και αβεβαιότητας υπό την εξουσία του Μουσολίνι. Κάθε βιβλίο ακολουθεί έναν διαφορετικό πρωταγωνιστή στον σκοτεινό υπόκοσμο της φασιστικής Ιταλίας για να εξιχνιάσει μια σειρά εγκλημάτων. Παράλληλα διερευνά τις τακτικές καταστολής και προπαγάνδας του καθεστώτος και στους τρόπους με τους οποίους οι απλοί άνθρωποι αντιστάθηκαν ή συνεργάστηκαν μ’ αυτό. Η Δήμητρα Δότση υπογράφει τη νέα μετάφραση της τριλογίας.

Cormac McCarthy «Αιματοβαμμένος μεσημβρινός ‘Η το δειλινό κοκκίνισμα στη Δύση» [μτφρ. Γιώργος Κυριαζής, εκδ. Gutenberg]

«Ένας δεκατετράχρονος από το Τενεσί, που αναφέρεται απλώς ως το παιδί, περιπλανιέται στα σύνορα του Τέξας με το Μεξικό στα μέσα του 19ου αιώνα. Όταν θα συναντηθεί με την διαβόητη συμμορία Γκλάντον, θα γίνει μάρτυρας απίστευτων ωμοτήτων που θα τον οδηγήσουν σε μια οδυνηρή καταβύθιση στα απώτατα όρια της ανθρώπινης φρίκης. Οι περιοχές όπου ζούσαν οι αυτόχθονες μετατρέπονται σε κόλαση και σ᾽ αυτό το ανελέητο κυνήγι των Ινδιάνων πρωτοστατεί ο διαβολικός δικαστής: επιβλητικός, πολυμαθής και άκρως φιλοσοφημένος, ενσαρκώνει ωστόσο τα πιο βίαια ένστικτα του ανθρώπου. Το έπος της αμερικανικής λογοτεχνίας σε νέα μετάφραση».

Σπουδαίος συγγραφέας, σπουδαίο βιβλίο για τη βία, την αγριότητα και το σκοτάδι που κρύβεται στην ανθρώπινη ψυχή. Μεταφρασμένο για τρίτη φορά [προηγήθηκε το 1991 ο Σπήλιος Μενούνος, για τις εκδ. Ζαχαρόπουλου και το 2011, ο Αύγουστος Κορτώ για τις εκδ. Καστανιώτη], ο Κυριαζής ανέδειξε αυτό που υπάρχει ευρύτερα στην πεζογραφία του Μακάρθι –αλλά και ειδικά εδώ– τη λιτή αλλά λυρική, διαποτισμένη με αίσθηση μυθικού μεγαλείου πρόζα. Μια επική τραγωδία. Οι γλαφυρές περιγραφές για το άγριο τοπίο και τις φρικαλεότητες που διαπράττουν οι χαρακτήρες, δεν καθιστούν τον Αιματοβαμμένο μεσημβρινό, ένα μυθιστόρημα για όλους. Έργο λογοτεχνικής ιδιοφυΐας ή μνημείο μηδενισμού και σκοτεινών ενστίκτων; Μια ανάγνωση θα σας πείσει.

Abdulrazak Gurnah «Λιποταξία» [μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Ψυχογιός]

«Υπάρχουν έρωτες που, ακόμα κι όταν σβήσουν, σημαδεύουν με τις επιπτώσεις τους ολόκληρες γενιές. Ιδίως όταν είναι μυστικοί, παράνομοι, καταδικασμένοι. Στο αριστουργηματικό μυθιστόρημα του νομπελίστα συγγραφέα, ένας τέτοιος έρωτας ξεκινά τις μέρες της ακμής της Βρετανικής Αυτοκρατορίας και εξακολουθεί να αντηχεί ως την επαύριο της ανεξαρτησίας της Αφρικής».

Ο Γκούρνα είναι ένας αριστοτεχνικός αφηγητής, συνθέτοντας πολλαπλά αφηγηματικά νήματα από το παρελθόν και το παρόν, με επιδεξιότητα και ακρίβεια. Η λυρική πρόζα του και οι υποβλητικές εικόνες που δημιουργεί διαρκώς μας εισάγουν σ’ έναν κόσμο καθηλωτικό. Η αποικιοκρατία έχει χαραχθεί βαθιά στις ψυχές των ηρώων και ορίζει τις ζωές τους και τα όριά τους. Το τραύμα είναι για όλους βαθύτερο απ’ όσο δείχνει και η λιποταξία αναπόφευκτος δρόμος.

Robert McCammon «Η ζωή ενός αγοριού» [μτφρ. Αντώνης Καλοκύρης, εκδ. Κλειδάριθμος]

«1964, Αλαμπάμα. Οι κάτοικοι του Ζέφερ εργάζονται στην τοπική χαρτοβιομηχανία και στο κοντινό γαλακτοκομείο. Όμως για τον δωδεκάχρονο επίδοξο συγγραφέα Κόρι Μάκενσον, αυτή η φαινομενικά απλή καθημερινότητα γίνεται καμβάς για την εντυπωσιακή φαντασία του. Ένα μοιραίο πρωινό, ενώ συνοδεύει τον πατέρα του στη διανομή γάλακτος από σπίτι σε σπίτι, ένα αυτοκίνητο βγαίνει από τον δρόμο του και βυθίζεται στη λίμνη Σάξον. Ο πατέρας του βουτάει στο νερό, όμως έντρομος ανακαλύπτει ένα άψυχο σώμα δεμένο με χειροπέδες στο τιμόνι, και με ένα σύρμα γύρω από τον λαιμό του. Παρόλο που ο φόνος μένει ανεξιχνίαστος, οι κάτοικοι της πόλης φαίνεται να ξεχνούν, όμως ο Κόρι και ο πατέρας του όχι».

Κλασικό μυθιστόρημα ενηλικίωσης, το βιβλίο του ΜακΚάμον περιέχει στις ιδανικές δόσεις μια ιστορία μυστηρίου, μια τρομαχτική τροπή των πραγμάτων, την ωρίμανση του κεντρικού ήρωα, τις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των μελών μιας μικρή κοινωνίας και φυσικά τη φανταστική πόλη Zephyr της Αλαμπάμα. Μέσα από τα μάτια του πρωταγωνιστή του, ο ΜακΚάμον καταπιάνεται με θέματα αθωότητας, απώλειας και το πέρασμα του χρόνου. Καθώς ο Κόρι Μάκενσον διανύει τις δοκιμασίες της εφηβείας, καλείται ταυτόχρονα να παλεύει και με την πολυπλοκότητα του κόσμου των ενηλίκων, αντιμετωπίζοντας τη σκληρή πραγματικότητα του ρατσισμού, της βίας και της αδικίας.

Και μιας και ο λόγος περί αδικιών, να σημειώσουμε ότι το μυθιστόρημα του Ρόμπερτ ΜακΚάμον κυκλοφόρησε το 1991 και την επόμενη χρονιά πήρε το «Βραβείο Bram Stoker» και το «Βραβείο World Fantasy». Η άδικη απουσία μιας ελληνικής έκδοσης τόσα χρόνια, καλύφθηκε από τη μετάφραση του Αντώνη Καλοκύρη για τις εκδόσεις Κλειδάριθμος. 

Maggie Nelson «Σπουδή στο μπλε» [μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες]

«Το μπλε δεν είναι ένα χρώμα, είναι ένα σύνολο αποχρώσεων, αντικειμένων, διαθέσεων, αναφορών, αναμνήσεων, συναισθημάτων». Η Μάγκι Νέλσον, ερωτευμένη με το μπλε, περιπλανιέται στη μελαγχολία, την απώλεια και τον πόθο διερευνώντας τη σύνδεση του χρώματος με το σώμα και το πνεύμα. «Το να ερωτευτεί κανείς το μπλε μήπως σημαίνει λοιπόν ότι ερωτεύτηκε μια αναταραχή; Ή μήπως αναταραχή είναι ο ίδιος ο έρωτας; Και τι σόι τρέλα τέλος πάντων είναι να ερωτεύεσαι κάτι που είναι δομικά ανίκανο να σε ερωτευτεί κι αυτό;»

Το βιβλίο της Νέλσον είναι μια προσωπική και εσωστρεφής εξερεύνηση του μπλε χρώματος. Περιλαμβάνει αποσπάσματα ποιημάτων πρόζας, διανθισμένα με προβληματισμούς για την αγάπη, την απώλεια και την επιθυμία και κάπως έτσι ρίχνει φως και εμβαθύνει στις εμπειρίες και τα συναισθήματά της για το χρώμα μπλε. Η συγγραφέας στοχάζεται και εξερευνά τις συναισθηματικές και φιλοσοφικές διαστάσεις του μπλε χρώματος, χρησιμοποιώντας το ως φακό μέσω του οποίου προσεγγίζει την αγάπη, την απώλεια και τη νοσταλγία. Η γραφή αντλεί από μια οπτική βαθιά προσωπική, κερδίζοντας τον αναγνώστη, μετατρέποντάς τον σε ισότιμο συμμέτοχο…

Gilbert Adair «Οι ονειροπόλοι» [μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, εκδ. Οξύ]

«“Οι ονειροπόλοι” αναπαριστούν μια ιστορία ερωτικής εμμονής που εκτυλίσσεται το 1968, κατά τη διάρκεια των εξεγέρσεων στους δρόμους του Παρισιού. Ένας νεαρός Αμερικανός φοιτητής, παθιασμένος με τον κινηματογράφο, εμπλέκεται σε μια ιδιότυπη σχέση με δύο συμφοιτητές του δίδυμους – αδελφό και αδελφή. Οι τρεις τους βουτούν και περιπλανώνται σ’ ένα λαβύρινθο εκρηκτικών συναισθημάτων και αισθήσεων».

Εκείνη η μοναδική, σφοδρή αίσθηση ελευθερίας που νιώθει κανείς στα 20 ή όταν βρίσκεται επάνω σε μια μηχανή και μπροστά του ο μεγάλος δρόμος ή τέλος όταν τα όνειρα καλπάζουν και μπαίνουν με φόρα στην «κανονική» ζωή και την αλλάζουν. 

Με φόντο την ταραχώδη πολιτική και κοινωνική αναταραχή του Μάη του ’68, ο Αντέρ αποτυπώνει το πνεύμα της εποχής με αυθεντικότητα και κλείνει το μάτι σε μια γενιά που βρίσκεται ανάμεσα στην παράδοση και την επανάσταση. Το μυθιστόρημα είναι εμποτισμένο με τα αξιοθέατα, τους ήχους και τις αισθήσεις του ανοιξιάτικου Παρισιού. Οι δρόμοι, τα αυτοκίνητα, οι γέφυρες και τα καφέ είναι το σκηνικό για το δράμα που εκτυλίσσεται, ενώ η ψηλάφηση των ονείρων και των φαντασιώσεων των χαρακτήρων κρατά την αφήγηση σε υψηλές θερμοκρασίες.

David Nicholls «Μια ημέρα» [μτφρ. Γωγώ Αρβανίτη, εκδ. Μίνωας]

«15 Ιουλίου 1988. Η Έμμα και ο Ντέξτερ γνωρίζονται τη νύχτα της αποφοίτησής τους. Την επόμενη ημέρα καθένας πρέπει να πάρει τον δρόμο του. Άραγε πού θα βρίσκονται τον επόμενο χρόνο, την ίδια ημέρα; Και τον επόμενο; Θα ανακαλύψουν ότι είναι πλασμένοι ο ένας για τον άλλον;»

Γνήσιο, ατόφιο, χορταστικό, πλημμυρισμένο από πάθη, λάθη και αντιξοότητες, οι οποίες ξεπερνιόνται, με αγάπη και έρωτα και υποσχέσεις, –και πολλά ακόμη συσσωρευμένα συναισθήματα– σε επετείους και γιορτές. 

Αλλά είναι και κάτι ακόμα: Η γειωμένη, καθημερινή, χαλαρή πρόζα μαζί με τους αιχμηρούς διαλόγους, τις γλυκόπικρες διαφωνίες, τις χολωμένες απαντήσεις, τα σαρκαστικά σχόλια, τη μεγαλόσχημη συγχώρεση, το χάπι εντ. Το συνιστούμε μόνο σε ειλικρινείς, ακομπλεξάριστους και συνειδητοποιημένους αναγνώστες μπεστ σέλερ.

Alec Scouffi «Χρυσόψαρο, δωμάτια μετ’ επίπλων» [μτφρ. Νίκος Σκοπλάκης, εκδ. Κίχλη]

«Το «Χρυσόψαρο» (1929) είναι ένα μυθιστόρημα για τις ποικίλες εκδοχές της ομοερωτικής επιθυμίας, για τη ρευστότητα των έμφυλων ταυτοτήτων, αλλά και για τις ηδονές και τη μνήμη του σώματος. Σταθμός στην ομοερωτική λογοτεχνία, όπως δείχνουν και οι σύγχρονες εκδόσεις του σε ευρωπαϊκές γλώσσες, μιλά με τόλμη και απροσποίητα για τους αποκλεισμούς και τη σεξεργασία, για τις βαθύτατες ταξικές διακρίσεις και την πατριαρχική οπτική που διαχέει παντού την υποκρισία της».

Το μυθιστόρημα του Alec Scouffi (Αλέξανδρου Σκούφη) διαδραματίζεται σε ένα φανταστικό ξενοδοχείο που ονομάζεται “Au Poiss’ d’ Or» / «Χρυσόψαρο»· ένας πετυχημένος μικρόκοσμος της παριζιάνικης κοινωνίας, με όλες τις κοινωνικές τάξεις να έχουν τη θέση τους.

Οι ζωές των ενοίκων του ξενοδοχείου, οι ελπίδες, τα όνειρα και οι προκλήσεις της καθημερινής ζωής, είναι ο καμβάς του μυθιστορήματος. Μέσα εκεί, ο Σκούφης απεικονίζει την ανθρώπινη κατάσταση, τη μοναξιά και την αποξένωση, σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα και αναταραχή. Η απεικόνιση της μεταπολεμικής Γαλλίας γίνεται με ευαισθησία και ακρίβεια. Ένα σπουδαίο μυθιστόρημα, για μια δύσκολη και σκοτεινή εποχή.

Pedro Almodovar «Το τελευταίο όνειρο» [μτφρ. Μαρία Παλαιολόγου, εκδ. Διόπτρα]

Το Τελευταίο όνειρο συγκεντρώνει για πρώτη φορά δώδεκα αδημοσίευτες ιστορίες από το προσωπικό αρχείο του Pedro Almodovar, γραμμένες από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 έως σήμερα. Μια δελεαστική ματιά στο μυαλό ενός κορυφαίου δημιουργού και ταυτόχρονα ένα masterclass για το πώς ν’ αφηγηθείς μια ιστορία, αυτή η συλλογή αντικατοπτρίζει τις εμμονές του Almodovar και πολλά από τα θέματα της κινηματογραφικής του δουλειάς, περνώντας από τη σάτιρα μέχρι το gothic και το autofiction».

Πάνε αρκετά χρόνια που ο Πέδρο Αλμοδόβαρ βρίσκεται στη φάση της καλλιτεχνικής του ωριμότητας. Οι ταινίες του αφηγούνται και συνομιλούν με τους βαθύτερους φόβους του και τα μεγάλα του τραύματα, καταγράφουν δηλαδή την προσωπική του αλήθεια.

Στα δώδεκα κείμενα του βιβλίου Το τελευταίο όνειρο, που μόλις κυκλοφόρησε, περιλαμβάνονται δώδεκα αδημοσίευτες ιστορίες, με την πιο παλιά να προέρχεται από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 και την πιο πρόσφατη, γραμμένη μόλις πριν από δύο χρόνια. Ο Αλμοδόβαρ ως μέγιστος στυλίστας, ξέρει καλά το πώς θα αφηγηθεί μια ιστορία [κινηματογραφικά αλλά και συγγραφικά] ώστε να την κάνει όσο πιο ενδιαφέρουσα μπορεί.

Ως μια άτυπη αυτοβιογραφία ή συμπληρωματικά κομμάτια των ταινιών του θα μπορούσαν να διαβαστούν και να λειτουργήσουν αυτά τα κείμενα. Το βέβαιο είναι ότι αποτελούν πολύ σημαντικές ψηφίδες στην διαμόρφωση της προσωπικότητας, αυτού του μεγάλου auteur.

Giulia Binando Melis «Το κορίτσι που έφτυνε φωτιά» [μτφρ. Φωτεινή Ζερβού, εκδ. Πατάκη]

Η Μαρτίνα, αλλιώς Μίνα, αρρωσταίνει ξαφνικά και από τη μια στιγμή στην άλλη βρίσκεται στην παιδιατρική πτέρυγα του νοσοκομείου του Τορίνο, όπου υποβάλλεται σε πολλαπλούς κύκλους χημειοθεραπείας. Εκεί γνωρίζει τον Λορέντσο και γίνονται αμέσως φίλοι. Μέσα στο νοσοκομείο, τα δύο παιδιά επαναστατούν στη σκληρή πραγματικότητα φτιάχνοντας έναν δικό τους φανταστικό κόσμο».

Τα μυθιστορήματα ενηλικίωσης ασκούν μια ιδιαίτερη γοητεία τόσο στους συγγραφείς που καταπιάνονται με τέτοια θέματα, όσο και στους αναγνώστες. Η Ιταλίδα Τζούλια Μπινάντο Μέλις έβαλε πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία σ’ αυτό το πρώτο της βιβλίο, προσδίδοντάς του αμεσότητα και βάθος. Ένα μυθιστόρημα που έχει πυροδοτήσει πολλές συζητήσεις και ήδη μεταφράζεται στα ισπανικά, στα γαλλικά, στα πολωνικά, στα ολλανδικά και στα τουρκικά.

Ernest Renan «Άσμα Ασμάτων – Μελέτη, μετάφραση από τα εβραϊκά, επίμετρο» [μτφρ. Ιφιγένεια Μποτουροπούλου, εκδ. Στερέωμα]

«Ο Ρενάν, ως ιστορικός της θρησκείας με ρασιοναλιστική σκευή, αλλά κυρίως ως φιλόλογος με ιδιαίτερη γνώση και σχέση με τη γαλλική γλώσσα, μας άφησε παρακαταθήκη μια υπέροχη μετάφραση του Άσματος Ασμάτων, κειμένου που δεν έπαψε ούτε στιγμή να κεντρίζει και να έλκει με το μυστήριό του τους ανθρώπους των επιστημών, των γραμμάτων και της τέχνης. Το εγχείρημα του Ρενάν να δώσει θεατρική μορφή στο Άσμα Ασμάτων αμφισβητήθηκε από πολλούς μελετητές, γλωσσικά όμως και ποιητικά δεν αμφισβητήθηκε ποτέ και από κανέναν, και η ομορφιά του παρέμεινε ατόφια».

Πλέον δεν γίνεται να διαβάσουμε αυτό το βιβλίο, χωρίς να βλέπουμε την επανάληψη μιας αντιστοιχίας: Ο Ερνέστ Ρενάν άφησε παρακαταθήκη στη γαλλική γλώσσα μια υπέροχη μετάφραση του Άσματος Ασμάτων και η Ιφιγένεια Μποτουροπούλου, φιλόλογος με ιδιαίτερη γνώση και σχέση με τη γαλλική και την ελληνική γλώσσα, μια εξίσου προσεγμένη και σημαντική μετάφραση από τα γαλλικά στα ελληνικά.

Elizabeth Gaskell «Λαίδη Λάντλοου» [μτφρ. Αλέξανδρος Κεφαλάς, εκδ. Λέμβος]

«Η Λαίδη Λάντλοου αποτελεί χαρακτηριστικό εκπρόσωπο της παλιάς βρετανικής αριστοκρατίας επί Γεωργίου ΙΙΙ προσκολλημένη στα παλιά ήθη και έθιμα. Φρίττει με κάθε καινοτομία, αρνούμενη να δεχτεί τις κοινωνικές αλλαγές της βιομηχανικής επανάστασης που είναι προ των πυλών. Η Λαίδη Λάντλοου εκφράζει ιδέες κι αντιλήψεις που επικρατούσαν στην παλιά φεουδαλική αριστοκρατία της Μεγάλης Βρετανίας τον 18ο αιώνα. Το κυρίαρχο θέμα του μυθιστορήματος αποτελεί η αιώνια διαμάχη των γενεών, η σύγκρουση του παλιού με το νέο».

Η Ελίζαμπεθ Γκάσκελ είναι μια πολύ σημαντική Βρετανίδα συγγραφέας της βικτωριανής εποχής, επιδραστική για τις επόμενες γενιές. Σε σχέση με το σύνολο του έργου της, πολύ λίγα πράγματα έχουν μεταφραστεί στη γλώσσα μας. Το μυθιστόρημα Λαίδη Λάντλοου, δεν καλύπτει απλώς ένα μεταφραστικό κενό αλλά έχει γίνει με φροντίδα και προσοχή από τις εκδόσεις Λέμβος. Το αφηγηματικό ύφος της Γκάσκελ, οι πληροφορίες γύρω από τις συνήθειες και τα ήθη της εποχής, έχουν αποδοθεί ανάγλυφα από τον Αλέξανδρο Κεφαλά.

Δημήτρης Φύσσας «Ο Μέσκουλας αποσύρεται για να πεθάνει» [εκδ.. Εστία]

«Μπαίνοντας σε μια μεγάλη ομάδα ημιπεριθωριακών νυχτερινών τύπων, που για άγνωστους λόγους αυτοαποκαλούνται «Σαρίπολοι», ο άστεγος και άθυμος Στέλιος Μέσκουλας (πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος Η Νιλουφέρ στα χρόνια της κρίσης) αποκτά, πρόσκαιρα, νέο ενδιαφέρον για τη ζωή. Ως αφηγητής τούς σκιαγραφεί όλους, ανάμεσά τους και τον συγγραφέα τού ανά χείρας βιβλίου και πολλούς ήρωες από προηγούμενά του. Όμως, την ώρα που όλος ο πλανήτης ετοιμάζεται να δει τον τελικό του Μουντιάλ 2018 και η Αττική κλαίει μια εκατόμβη νεκρών από μια ξαφνική μεγάλη πυρκαγιά στο Μάτι, ο Μέσκουλας αποσύρεται στις παρατημένες παράγκες κάποιας ξεχασμένης μαγνησιακής παραλίας, με σκοπό να πεθάνει από ασιτία. Εκεί βρίσκει την απάντηση στο ερώτημά του, όμως είναι αμφίβολο αν θα τον ωφελήσει».

Και καταλήγει το κείμενο στο οπισθόφυλλο του βιβλίου: «Μια ευφάνταστη και αντισυμβατική αφήγηση, μακριά από πολιτική ορθότητα και σοβαρότητα, στα όρια του σουρεαλισμού». Πιο «ευφάνταστη» και «αντισυμβατική» τροπή για την ευρύτερη ιστορία του βιβλίου δεν θα μπορούσε να υπάρξει. Ο Δημήτρης ο Φύσσας, χωρίς καν την πρόθεση να αποδείξει κάτι, έσβησε και ενσωματώθηκε μέσα στην ιστορία του βιβλίου του, μέσα σ’ αυτό που αγαπούσε και στήριζε: την καλή και γνήσια λογοτεχνία.

Σίσσυ Αγγελάκου «Η νύχτα ακίνητη» [εκδ. Γραφή]

«21 διηγήματα μιλούν για την αξία της ήττας, για την ύπαρξη που αγωνίζεται να ξεπηδήσει σαν αστραφτερό λεπίδι μέσα από τις πληγές και τα τραύματά της, για το πως μια στιγμή μπορεί να κουβαλάει μια ζωή. Για τη σιωπηλή φυγή των ανθρώπων και τα παράτολμα πετάγματα της φαντασίας τους. Για τους εγκλωβισμούς, τις ασυμμετρίες και τους πόνους τους».

Κάποια χρόνια πριν, η ζήτηση και η προσφορά για συλλογές διηγημάτων ήταν αυξημένη, ενώ σήμερα αυτό το «φαινόμενο» έχει για την ώρα καταλαγιάσει. Το ίδιο όμως (τότε και τώρα) έχει μείνει το αίσθημα της χαράς και της πληρότητας όταν διαβάζουμε μια καλή συλλογή διηγημάτων όπως αυτή της Σίσσυς Αγγελάκου. Ιστορίες για την απώλεια, την ήττα, την αποτυχία. Ιστορίες με ήρωες που αστοχούν, χάνουν την πυξίδα στη διάρκεια της πορείας τους, λυγίζουν και αποδέχονται το τέλος.

Αντιγόνη Ζόγκα «Παλμίτα» [εκδ. Ψυχογιός]

«Μπουένος Άιρες, 1974: Λίγο πριν απ’ το πραξικόπημα. Μια γυναίκα και ένας άντρας, σε ένα γύρισμα της τύχης. Αθήνα, 2018: Λίγο πριν απ’ την πανδημία. Ένας άντρας και μια γυναίκα, σε μια εξομολόγηση εκ βαθέων. Δύο ερωτικές ιστορίες που στροβιλίζονται στον δικό τους ρυθμό, όσο οι άντρες και οι γυναίκες, με τα λάθη και τα πάθη που τους ενώνουν, τυλίγονται σε κόμπους πιο σφιχτούς από την αγάπη, πιο ισχυρούς από τον πόθο, πιο αέναους από τον θάνατο, καταραμένους σαν το διαγενεακό τραύμα, να επαναλαμβάνονται στο διηνεκές – μέχρι να καούν για να ξαναγεννηθούν».

Το ενδιαφέρον μου γι’ αυτό το βιβλίο επιταχύνθηκε 0-100 στον χρόνο που χρειάστηκε να διαβάσω το απόσπασμα που προδημοσιεύσαμε λίγο καιρό πριν. Κοσμοπολίτικη ιστορία, φίνα γραφή, ωραίοι διάλογοι. Το μυθιστόρημα της Αντιγόνης Ζιόγκα κινείται με άνεση από το παρελθόν στο παρόν, από την Αργεντινή στη Ελλάδα, από το πάθος στο μίσος, από τον έρωτα στον θάνατο.

Αγνή Ιωάννου «Ο λευκός ελέφαντας» [εκδ. Διόπτρα]

«Πώς θα ήταν η Αλίκη αν έμπλεκε με σκληρά ναρκωτικά στη Χώρα των Θαυμάτων; Πώς είναι η ζωή ενός κοριτσιού κανονικής ελληνικής οικογένειας όταν κυριεύεται από την ηρωίνη στα καλά καθούμενα ή στα όχι-πολύ-καλά καθούμενα; Πώς είναι να βουλιάζει το ίδιο κορίτσι στον πιο βαθύ εθισμό και πώς είναι να καταφέρνει στο τέλος να βγει στην επιφάνεια κλοτσώντας, δηλαδή να τα κόψει όλα μαχαίρι; Το κορίτσι στη θέση της Αλίκης είναι αληθινό, η ιστορία του, που τρέχει σε αυτό το βιβλίο, είναι πιο αληθινή από την αλήθεια. Δεν πηγαίνουν όλα καλά πάντα στη ζωή, αλλά μερικές φορές πηγαίνουν. Μερικές φορές η ηρωίδα γλιτώνει, βγαίνει από το λούκι, στέκεται στα πόδια της».

Στο μυθιστόρημα της Αγνής Ιωάννου όμως, ο θάνατος δεν βρίσκεται στο τέλος του αλλά στην αρχή του. Τόσο ξυστά πέρασε από δίπλα του και από τότε άρχισε η νέα της πορεία προς τη ζωή.

Το μυθιστόρημα είναι αυτοβιογραφικό, ο τρόπος που δόθηκε ενίσχυσε τις λογοτεχνικές αρετές του και το αποτέλεσμα είναι καθηλωτικό. Η Αθήνα, τα στέκια, η διπλωματία του εξαρτημένου, η τυπολογίες των ανθρώπων. Όλα στο τότε και όλα τόσο ίδια. Εκτός από τη συγγραφέα που βγήκε νικήτρια και έγραψε την ιστορία της πίστης στη ζωή.

Κώστας Καλτσάς «Νικήτρια σκόνη» [μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, εκδ. Ψυχογιός]

«Η Νικήτρια σκόνη ακολουθεί τρεις γενιές μιας ελληνικής οικογένειας από το τέλος της Κατοχής και το ξέσπασμα του ελληνικού Εμφυλίου μέχρι τις παραμονές του διχαστικού δημοψηφίσματος του 2015 για τη διάσωση της χώρας. Στην προσπάθειά του να μιλήσει για τη ζωή και τον θάνατο του πατέρα του, ο Μιχάλης Ξενίδης ανασυστήνει την ιστορία μιας ολόκληρης χώρας και εποχής. Δεκαετίες μετά, ο γιος του ο Αντρέας, που κάποτε τόλμησε να θεωρήσει εαυτόν απαλλαγμένο από το βάρος όλης αυτής της ιστορίας, πρόκειται σύντομα ν’ ανακαλύψει πως τα φαντάσματα εκείνα δε θα σταματήσουν να σε στοιχειώνουν μόνο και μόνο επειδή αρνείσαι να πιστέψεις στην ύπαρξή τους».

Η Νικήτρια σκόνη, το πρώτο μυθιστόρημα [πριν χρόνια είχε κυκλοφορήσει και μια νουβέλα] του μεταφραστή Κώστα Καλτσά είναι μια καταγραφή της ιστορίας μια ελληνικής οικογένειας, σε έκταση χρόνου τριών γενιών. Από το τέλος της Κατοχής και την έναρξη του Εμφυλίου, μέχρι το δημοψήφισμα του 2015, ο Καλτσάς έχει χρησιμοποιήσει ένα πλήθος στοιχείων, προσώπων και γεγονότων της σύγχρονης ιστορίας για να εγκιβωτίσει στέρεα την ιστορία του. 

Είναι όμως ένα άλλο στοιχείο, αυτό που αποτελεί την έκπληξη στο βιβλίο και αυξάνει το ενδιαφέρον μας γι’ αυτό. Ο Καλτσάς έγραψε την ιστορία της οικογένειας Ξενίδη αλλά και την ιστορία της χώρας των τελευταίων 70-80 χρόνων στα αγγλικά. Εδώ διαβάζουμε τη μετάφρασή του από τον Γιώργο Μαραγκό.

Κώστια Κοντολέων «Η Ίμα στη Ville d’Avray» [εκδ. Στιγμός]

«Η νέα συλλογή διηγημάτων της Κώστιας Κοντολέων χρησιμοποιεί μια ιδιότυπη γραφή προκειμένου να επιχειρήσει, άλλοτε υπαινικτικά κι άλλοτε με τρόπο φωτογραφικό, μια διείσδυση στις διαπροσωπικές σχέσεις, στα τραύματα του παρελθόντος, σε ό,τι μπορεί να σηματοδοτεί μια καθημερινή εικόνα, αλλά και στην ανίχνευση της δυναμικής που διαθέτουν οι εμπειρίες της παιδικής ηλικίας. Επιλογές θεμάτων που ξαφνιάζουν, καθώς υποκύπτουν σε μια απρόοπτη ανάγνωσή τους και που τελικά επιβεβαιώνουν πως η άξια διαχρονικότητα είναι αυτή που μπορεί και επιβιώνει με τη μοναδικότητά της».

Η συλλογή διηγημάτων της Κώστιας Κοντολέων παρουσιάζει ιδιότυπο ενδιαφέρον, τόσο λόγω των θεμάτων με τα οποία καταπιάνεται το κάθε διήγημα, όσο και από την επιλογή της να στηρίξει έναν μικρό εκδοτικό, που βρίσκεται στη φάση της αναζήτησης ταυτότητας. Η παιδική ηλικία, τα παιχνίδια, το μοίρασμα, η κοινωνικοποίηση και όσα μπορούν να πάνε στραβά, είναι κάποια από τα θέματα των διηγημάτων.

Τεύκρος Μιχαηλίδης «Ένα πτώμα στην αυλή της Αμαλίας» [εκδ. Ψυχογιός]

«Αθήνα, 1850. Η Αγγελική Δελβενιώτη, δεσποινίς επί των τιμών της βασίλισσας Αμαλίας, βρίσκεται νεκρή στο λιθόστρωτο, κάτω από το παράθυρο του διαμερίσματός της στα Ανάκτορα. Όλοι πιστεύουν ότι πρόκειται για ένα μοιραίο ατύχημα. Παιχνίδια εξουσίας, διπλωματικές ίντριγκες, εκβιασμοί κλονίζουν τα έτσι κι αλλιώς αδύναμα θεμέλια του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, που αποτελεί παρ’ όλα αυτά πόλο έλξης για την αφρόκρεμα της ευρωπαϊκής διανόησης».

Νέο αστυνομικό μυθιστόρημα, για τον Τεύκρο Μιχαηλίδη, ο οποίος εδώ προσθέτει στην ιστορία του πολλά ιστορικά στοιχεία και υπαρκτά πρόσωπα. Το μίγμα μοιάζει εκρηκτικό και αν συνυπολογίσουμε τη στρωτή γραφή του, καθώς και την έρευνα που συνήθως κάνει πριν από κάθε του βιβλίο, το αποτέλεσμα έχει όλες τις προϋποθέσεις τόσο να συνεχίσει να γοητεύει τους παλιότερους αναγνώστες του, όσο και να αγαπηθεί –μετά και από τη θερμή υποδοχή του προηγούμενου βιβλίου του– από νεότερους αναγνώστες, πιστούς στις επιλογές των εκδόσεων Ψυχογιός.