Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η δίκη του Γαλιλαίου, η αποδοχή του θανάτου, αλλά και οι προκαταλήψεις μας για τους τσιγγάνους. Δέκα βιβλία που θα μας γεννήσουν πολλά ερωτήματα και θα μας δώσουν απαντήσεις.
Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος
Σπάζοντας πράγματα στη δουλειά (μτφρ. Γιώργος Καλαμπόκας – Αντώνης Φάρας, εκδ. Εκτός Γραμμής) του Γκάβιν Μιούλερ
Θα μας πάρουν τις δουλειές τα μηχανήματα; Μήπως κινδυνεύουμε από την ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης; Οι παλιοί λουδίτες είχαν δίκιο που αντιτάσσονταν στην εκβιομηχάνιση και παρέμεναν σταθεροί στις παραδοσιακές σχέσεις εργασίας;
Ο Γκάβιν Μιούλερ είναι επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ και ειδικεύεται στις νέες τεχνολογίες. Στο βιβλίο του εξετάζει το ιστορικό κίνημα του λουδιτών και σε σχέση με τη σημερινή εποχή το συνδέει με τις κινηματικές δράσεις κατά της αυτοματοποίησης και της κυβερνοποίησης της εργασίας.
Μας παροτρύνει, δε, να εναντιωθούμε στην επιταχυνόμενη αναδιοργάνωση του εργασιακού και του ελεύθερου χρόνου και να διεκδικήσουμε εκ νέου τη γνώση και τον έλεγχο επί του προϊόντος και των συνθηκών της εργασίας μας.
Διαβάστε εδώ την κριτική του Γιώργου Σιακαντάρη για το βιβλίο.
Διαβάστε εδώ τη συνέντευξη του συγγραφέα στον Σόλωνα Παπαγεωργίου.
Τι ονειρεύονται τα ανδροειδή (μτφρ. Κρίτων Ηλιόπουλος, εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης) του Νταβίντ Καγιέ
Τι είναι, άραγε, η τεχνολογία για τον μέσο άνθρωπο; Το προηγμένο κινητό του; Ο πανάλαφρος υπολογιστής του; Το έξυπνο ψηφιακό ρολόι του; Σαφώς, είναι κι αυτά, μόνο που η τεχνολογία είναι κάτι πολύ ευρύτερο και θα πρέπει να ανατρέξουμε στις απαρχές του ανθρώπινου πολιτισμού για να την κατανοήσουμε.
Η πορεία από την ανακάλυψη της φωτιάς έως το smartphone είναι το αντικείμενο αυτού του βιβλίου. Τούτο το ταξίδι το αφηγείται ένα ανδροειδές, απομονωμένο σε μια γεωθερμική μονάδα στην Ισλανδία μετά τα μέσα του 21ου αιώνα.
Ξεκινάει να μας αναλύει τη διαδρομή του ανθρώπινου πολιτισμού τη στιγμή που βρίσκει τα ψηφιακά ημερολόγια ενός καθηγητή φυσικής ονόματι Νταβίντ Κάγιε. Τα ημερολόγια αυτά είχαν αποθηκευτεί εκείνο το μοιραίο καλοκαίρι του 2046, όταν η ανθρωπότητα ουσιαστικά εξαφανίστηκε από τη Γη.
Ζώντας με τους νεκρούς μας (μτφρ. Ιωάννα Παπαγιάννη, εκδ. Αρμός) της Ντελφίν Ορβιλέρ
Όσο κι αν θέλουμε να τον απωθούμε από τη σκέψη μας, ο θάνατος είναι ο μέγας διαιρέτης της ζωής μας. Υπάρχει ως τέλος της διαδρομής από την πρώτη ημέρα μας. Η Ντελφίν Ορβιλέρ, καίτοι πραγματεύεται το μέγα τέλος, δεν είναι απαισιοδοξεί. Αντίθετα, όσα γράφει είναι παρηγορητικά και υποβοηθητικά, έτσι ώστε να αρχίσουμε να δεχόμαστε με στοχαστική διάθεση της πέρας της ζωής.
Το βιβλίο είναι γραμμένο με χιούμορ και συμπόνια και είναι σαφές πως απορρίπτει τη σύγχρονη τάση της απομάκρυνσης του θανάτου από το «οπτικό» μας πεδίο, ωσάν έτσι να τον κάνουμε να εξαφανίζεται.
Όπως σημειώνει και η συγγραφέας: «Όλοι ζούμε με φαντάσματα, αυτά της προσωπικής, οικογενειακής ή συλλογικής μας ιστορίας, αυτά των εθνών στα οποία γεννηθήκαμε, των πολιτισμών που μας φιλοξενούν, των ιστοριών που μας έχουν πει ή αποσιωπήσει, και μερικές φορές των γλωσσών που μιλάμε».
Γεωπολιτική των τσιγγάνων (μτφρ. Κωστής Γκοτσίνας, εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης) της Αντέλ Σουτρέ
Πάνω από το όνομά τους κυκλοφορούν βαριά σύννεφα προκαταλήψεων και στερεοτύπων. Θεωρούνται οι απόκληροι των κοινωνιών και επί πολλά χρόνια υπέστησαν διάφορες διώξεις. Κι όμως, οι τσιγγάνοι δεν είναι αυτό που φανταζόμαστε.
Πρόκειται για μια μεγάλη, ποικιλόμορφη οικογένεια που έρχεται από διάφορα σημεία της Ευρώπης. Μπορεί στα δικά μας μάτια να μοιάζουν όλοι ίδιοι, εντούτοις δεν είναι.
Συνήθως, δε, παρουσιάζονται σαν ένας λαός «χωρίς ιστορία» και με έναν τρόπο ζωής πολύ διαφορετικό από τον δικό μας. Η ανάλυση της Σουτρέ δείχνει την πορεία τους μέσα στο χώρο και το χρόνο. Αυτή η ιστορική προσέγγιση μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα και τα σύγχρονα διακυβεύματα. Άρα και τους ίδιους τους τσιγγάνους. Αρκεί, φυσικά, να διώξουμε τα σύννεφα πάνω από τα κεφάλια τους.
Η δίκη του Γαλιλαίου (εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης) του Κώστα Γαβρόγλου
Κι όμως γυρίζει; Η δίκη του Γαλιλαίου ήταν η αναμέτρηση της επιστήμης που μοχθεί να ανακαλύψει τις κρυμμένες αλήθειες και την εκκλησιαστική αρχή του 16ου αιώνα που αντιδρούσε στους νεωτερισμούς των ιδεών και των ανακαλύψεων.
Το βιβλίο περιγράφει το γενικότερο πλαίσιο μέσα στο οποίο διεξάχθηκε η δίκη. Η ανασυγκρότηση του πλαισίου βασίστηκε στο αρχειακό υλικό του ίδιου του Γαλιλαίου, στα δημοσιευμένα και αδημοσίευτα έργα του, στα αρχεία της Ιεράς Εξέτασης, καθώς και στην αλληλογραφία μεταξύ των μελών ενός εκτεταμένου δικτύου συμμάχων αλλά και εχθρών του Γαλιλαίου.
Γιατί η επίσημη Εκκλησία δεν μπορούσε να δεχθεί την άποψη περί της κίνηση της Γης; Ποιο ρόλο θα έπαιζε η εκπορευόμενη κοινωνική ανακατάταξη από την παραδοχή αυτή; Για ποιο λόγο ο τότε Πάπας δεν στήριξε τον Γαλιλαίο, αν και διατηρούσαν πολύ στενή φιλία; Όλα αυτά κι ακόμη περισσότερο απαντώνται με ευκρίνεια από το βιβλίο.
Οι Βαράγγοι (μτφρ. Πασχάλης Ανδρούδης, εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης) του Σβέριρ Γιάκομπσον
Ποιοι ήταν οι Βαράγγοι; Από πού ήρθαν, ποια περίοδο και γιατί θεωρούνται μια «αχαρτογράφητη» ομάδα; Στο βιβλίο ιχνηλατούνται οι δεσμοί και η πορεία των ανατολικών Βίκινγκ, των Ρως και των Βαράγγων από τις πρώιμες αναφορές έως και την ύστερη μεσαιωνική περίοδο, οπότε οι ανατολικοί Βίκινγκ γίνονται πλέον στερεοτυπικοί χαρακτήρες στις σάγκα.
Μέσω πηγών σκιαγραφείται το ιστορικό περίγραμμα των Βαράγγων, αλλά ο κύριος σκοπός του συγγραφέα είναι να δώσει μια νέα οπτική σε αυτές τις πηγές και να εκτιμήσει εκ νέου το μεγάλο αφήγημα που κατασκεύασε η ιστοριογραφία γύρω από τους σκανδιναβικούς λαούς της Ανατολής.
Αινίγματα της Αθηναϊκής Δημοκρατίας (εκδ. Πατάκη) του Γιώργου Θ. Μαυρογορδάτου
Έχουμε τη γενικευμένη εντύπωση πως γνωρίζουμε τα πάντα για την περιώνυμη Αθηναϊκή Δημοκρατία και τα επιτεύγματά της. Ο συγγραφέας και ιστορικός Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος παραδέχεται πως κι εκείνος έτσι πίστευε. Έως τη στιγμή που ανακάλυψε την αποσπασματικότητα των πληροφοριών που έχουμε από εκείνη τη «χρυσή» περίοδο. Σε αυτό το βιβλίο εξερευνά μερικές όψεις της που φαίνονται αινιγματικές όταν ιδωθούν από ευρύτερη συγκριτική σκοπιά. Επί παραδείγματι: η σιωπηλή εξαφάνιση της κληρονομικής βασιλείας ή η έλλειψη πολιτογράφησης ακόμη και των μετοίκων που εκπλήρωναν τις ίδιες ακριβώς στρατιωτικές υποχρεώσεις με τους πολίτες.
Υπάρχουν και άλλα πολλά ερωτήματα που έχουν να κάνουν με την Εκκλησία του Δήμου, για την κλήρωση των βουλευτών και των αξιωματικών, αλλά και η εκλογή των στρατηγών. Το βιβλίο προσπαθεί να απαντήσει σε όλα αυτά τα ερωτήματα.
Μια νύχτα στο μουσείο της Ακρόπολης (μτφρ. Σταύρος Παπασταύρου, εκδ. Πατάκη) της Αντρέα Μαρκολόνγκο
Μια σπάνια στιγμή, σχεδόν εκστατική, είχε την τύχη να βιώσει η Αντρέα Μαρκολόγκο όταν τον Μάιο του 2022 πέρασε μια νύχτα μέσα στο Μουσείο της Ακρόπολης. Με ένα φακό, έναν υπνόσακο και ένα σπαστό ράντζο, έζησε όλη τη νύχτα ανάμεσα στα σπουδαία αγάλματα που συνθέτουν το Μουσείο. Κοιμήθηκε ελάχιστα, καθώς αυτή η εμπειρία της πρόσφερε την πηγαία συνειδητοποίηση πως από εκεί λείπουν τα γλυπτά που υφάρπαξε ο Έλγιν, αλλά και το πλέριο ευχαριστώ που οφείλει όλη η υφήλιος στην Ελλάδα για το σπουδαίο παρελθόν της.
Επίσης, εκείνη η νύχτα της έδωσε τη δύναμη αναμετρηθεί και με τα δικά της φαντάσματα και τη σχέση της με τον πατέρα της. Πρόκειται για ένα βιβλίο-ύμνο προς την Αρχαία Ελλάδα, αλλά και τους σημερινούς Έλληνες.
Αστική ζούγκλα (μτφρ. Χριστόδουλος Λιθαρής, εκδ. Διόπτρα) του Μπεν Γουίλσον
Οι πόλεις, αυτές οι αχανείς κυψέλες γεμάτες ανθρώπους, βουή, ταχύτητα και ρύπανση δεν είναι μόνο αυτό που βλέπουν τα μάτια μας. Κι όμως, όσο κι αν φαίνεται παράξενο κρύβουν θησαυρούς φυσικής ζωής. Αυτά τα σημεία των πόλεων συχνά μας παρέχουν καρπούς, καύσιμα, συστατικά για φάρμακα και χώρους για παιχνίδι και αναψυχή. Η διαχωριστική γραμμή μεταξύ πόλης και εξοχής είναι αχνή.
Το βιβλίο μάς θυμίζει ότι ο άνθρωπος πάντα επιδίωκε να έχει μια επαφή με τη φύση και γι’ αυτό πολεμάει από καιρού εις καιρόν τους άπληστους επενδυτές και τη στενόμυαλη ανάπτυξη που επαγγέλονται, μια και το κόστος της εγκατάλειψης της φύσης είναι τεράστιο.
Τρία δαχτυλίδια (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εκδ. Πατάκη) του Ντάνιελ Μέντελσον
Ως άλλος Ζέμπαλντ, ο Μέντελσον με τούτο το υβριδικό βιβλίο που διαπερνά όλα τα είδη και τις κατηγορίες, μελετάει το τυχαίο της ζωής και της τέχνης των ιστοριών που αφηγούμαστε.
Το βιβλίο κινείται μέσα από απομνημονεύματα, βιογραφία και κριτική λογοτεχνίας. Περιγράφει τις ζωές τριών εξόριστων συγγραφέων που στράφηκαν στα κλασικά έργα του παρελθόντος για να δημιουργήσουν τα δικά τους αριστουργήματα – έργα στοχασμού πάνω στην ίδια τη φύση της αφήγησης: του Έριχ Άουερμπαχ, του Φρανσουά Φενελόν και του Β. Γκ. Ζέμπαλντ.
Εντέλει, ο αναγνώστης καλείται μέσα από αυτές τις ιστορίες να ξαναδεί τη σχέση του με την αφήγηση, την ιστορία, την τέχνη και τη ζωή.
＊Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.
Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.
