Μια νουάρ σχέση αγάπης σε 21+1 βιβλία

Στην ιστορία της λογοτεχνίας πολλοί είναι οι συγγραφείς που έχουν επενδύσει τις ιστορίες τους με τζαζ ήχους και ρυθμούς ή που έχουν βάλει στο κέντρο τους μεγάλα ονόματα της τζαζ μουσικής ή εμβληματικά τζαζ κλαμπ. Με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Τζαζ (30 Απριλίου) ξεχωρίζουμε λογοτεχνικά έργα στα οποία η τζαζ μουσική και διάθεση διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο, είτε στην πλοκή είτε στην ατμόσφαιρα είτε και στα δύο.

Δεν γίνεται όμως να μην αναφερθούμε σε συγγραφείς που έχουν ταυτιστεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο με την τζαζ. Μια τέτοια χαρακτηριστική περίπτωση είναι ο Μπορίς Βιάν. Δεν υπήρξε μόνο πολύ καλός συγγραφέας, αλλά και εξαίρετος μουσικός της τζαζ, καθώς και αρθρογράφος στον Τύπο της εποχής του για θέμα της συγκεκριμένης μουσικής. Το έργο του είναι διαποτισμένο από τζαζ διάθεση, ακόμη κι όταν αυτή δεν εμφανίζεται σε πρώτο πλάνο.

Το ίδιο ισχύει και για τον Χαρούκι Μουρακάμι. Άλλωστε, πριν γίνει διάσημος για τα μυθιστορήματά του, ο Ιάπωνας συγγραφέας είχε ένα τζαζ μπαρ στο Τόκιο (το όνομά του, «Peter Cat»). Ο Μουρακάμι ποτέ δεν έκρυψε το πάθος του για την τζαζ. Σποραδικά από τα βιβλία του περνούν ονόματα μουσικών ή τζαζ συνθέσεις. Σαν να θέλει πάντα να συνδέει τις λέξεις με τις νότες.

Τέλος, δεν γίνεται να μην αναφερθεί Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ και ο Μεγάλος Γκάτσμπι του, καθώς το μυθιστόρημα είναι ταυτισμένο με τα roaring 20’s και τη χαμένη γενιά που χόρευε δίχως τέλος στους τζαζ και σουίνγκ ρυθμούς στα πλουμιστά πάρτι της εποχής. 

Όπως, επίσης, πρέπει να αναφερθεί το Λευκή Τζαζ (μτφρ. Ανδρέας Αποστολίδης, εκδ. Κλειδάριθμος) του Τζέιμς Ελρόι. Ένα σκληρό μυθιστόρημα με μπόλικους φόνους, ίντριγκες και πάθη στο Λος Άντζελες του 1958.

Τζαζ, Τόνι Μόρισον (μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Παπαδόπουλος)

Η Τόνι Μόρισον ομύει στους ρυθμούς της μουσικής που την ανέθρεψαν και τη διαπότισαν. Το μυθιστόρημά της Τζαζ (μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Παπαδόπουλος) θα μπορούσε να διαβαστεί και ως παρτιτούρα.

Με τον τρόπο που είναι γραμμένο (ακόμη και η σύνταξη των φράσεων) παραπέμπει σε μουσικά θέματα με συγκεκριμένη τζαζ ρυθμολογία. Κεντρικός ήρωας είναι ο Τζο Τρέις, ένας μεσόκοπος πλανόδιος πωλητής καλλυντικών, που πυροβολεί θανάσιμα τη νεαρή ερωμένη του. Τυφλωμένη από τη ζήλια, η γυναίκα του, η Βάιολετ, εισβάλλει στην εκκλησία την ώρα της κηδείας και επιτίθεται στη νεκρή. 

Το όλον παραπέμπει σε μια παθιασμένη ιστορία έρωτα και εμμονής, που εκτυλίσσεται στο Χάρλεμ του Μεσοπολέμου με αναδρομές στον αμερικανικό Νότο του 19ου αιώνα, για να μιλήσει για τα συναισθήματα, τις προσδοκίες, τους φόβους και τη σκληρή πραγματικότητα της αφροαμερικανικής ζωής.

Αόρατος άνθρωπος, Ραλφ Έλισον (μτφρ. Αγορίτσα Μπακοδήμου, εκδ. Κέδρος)

Ο Ralph Ellison, μουσικός που έγινε συγγραφέας, έγραψε το κορυφαίο μυθιστόρημά του Αόρατος άνθρωπος (μτφρ. Αγορίτσα Μπακοδήμου, εκδ. Κέδρος) σαν μια σύνθεση τζαζ. Το μυθιστόρημα έχει πολλά σόλο μέρη και τα γεγονότα φαίνονται αυτοσχεδιαστικά. 

Η ζωή του ανώνυμου κεντρικού ήρωα είναι ένα θλιβερό τραγούδι, που φωτίζεται στο τέλος από το τραγούδι «Why am I so black and blue?» που παραπέμπει ευθέως στον Λούις Άρμστρονγκ. Δεν είναι τυχαία η επιλογή του μουσικού, καθώς για την αφροαμερανική κοινότητα ο Άρμστρονγκ ανήκει στη χορεία των μεγάλων και σπουδαίων που μέσω της μουσικής τους μίλησαν για τον τρόπο που οι λευκοί αντιμετώπιζαν τους «δικούς» τους ανθρώπους.

Ο κυνηγός, Χούλιο Κορτάσαρ (μτφρ. Μάγια-Μαρία Ρούσου, εκδ. Απόπειρα)

Σίγουρα όχι από τα πιο γνωστά βιβλία του Χούλιο Κορτάσαρ. Ο Κορτάσαρ, πάντως, στα χρόνια του Παρισιού μυήθηκε αρκετά στην τζαζ, έτσι που στον Κυνηγό (μτφρ. Μάγια-Μαρία Ρούσου, εκδ. Απόπειρα) αποτίει φόρο τιμής στον Τσάρλι Πάρκερ.

Άλλωστε, τι άλλο από alter ego του είναι ο ήρωας της συγκεκριμένης νουβέλας, Τζόνυ Κάρτερ; Κανείς δεν ξέρει τι κυνηγά ο Τζόνυ, ωστόσο ο ίδιος είναι χωμένος στη μουσική του, στα ναρκωτικά, στα παράλογα λόγια του, στα ποιήματα του Ντύλαν Τόμας, σ’ ολόκληρο τον φτωχοδιάβολο που είναι ο Τζόνυ και που τον μεγαλύνει και τον μετατρέπει σ’ ένα ζωντανό παραλογισμό, σ’ έναν κυνηγό δίχως χέρια και πόδια.

Ο Μαιγκρέ στη Μονμάρτη, Ζορζ Σιμενόν (μτφρ. Αργυρώ Μακάρωφ, εκδ. Άγρα)

Τζαζ σημαίνει νυχτερινοί δρόμοι. Τζαζ σημαίνει νουάρ διάθεση και, φυσικά, τζαζ σημαίνει κέντρα διασκέδασης όπου μπορούν να συμβούν τα πάντα. Ακόμη και φόνοι.

Ο Ζορζ Σιμεμόν στο μυθιστόρημά του Ο Μαιγκρέ στη Μονμάρτη (μτφρ. Αργυρώ Μακάρωφ, εκδ. Άγρα) δημιουργεί ένα συναρπαστικό παρισινό μυθιστόρημα με τον επιθεωρητή Μαιγκρέ στη θρυλική περιοχή της Μονμάρτρης με τα νυχτερινά κέντρα διασκέδασης.

Συγκεκριμένα, στο Πικράττ’ς, ένα μικρό μπαρ-ξενυχτάδικο, με ζωντανή τζαζ μουσική και σόου γυναικών ως τα ξημερώματα, διαδραματίζεται η τραγωδία μιας νεαρής κοπέλας που ήρθε από τη γαλλική επαρχία για να δοκιμάσει την τύχη της.

Το μελαγχολικό κομμάτι της δυτικής ακτής, Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ (μτφρ. Θεόδωρος Τσαπακίδης, εκδ. Άγρα)

Έχουν περάσει πολλές δεκαετίες από τότε που ο Μανσέτ δημοσίευεσε αυτό το μυθιστόρημα, αλλά καθώς το ξεφυλλίζεις η μουσική υπόκρουση που το ακολουθεί παραμένει ισχυρή.

Πρόκειται για νότες που έρχονται από τον Τζέρυ Μάλιγκαν και τον Μπομπ Μπρουκμάγερ. Ο ήρωας του βιβλίου τελεί υπό κρίση, κρίση δική του αλλά και μιας ολόκληρης εποχής.

Ο Ζερφώ, ο ήρωας, συνεχίζει μελαγχολικός, στις τρεις το πρωί, να τρέχει με 145 χιλιόμετρα την ώρα στον εξωτερικό περιφερειακό του Παρισιού σε ένα ραντεβού με την αναπόφευκτη βία. Ένα ακόμη υποβλητικό αριστούργημα από τον Μανσέτ.

Στο δρόμο, Τζακ Κέρουακ (μτφρ. Μιχάλης Λαλιώτης, εκδ. Πλέθρον)

Αν υπάρχει τζαζ στο εμβληματικό Στο δρόμο (μτφρ. Μιχάλης Λαλιώτης, εκδ. Πλέθρον) του Τζακ Κέρουακ; Μα, υπάρχει παντού η τζαζ όταν μιλάμε για τον Κέρουακ. Στην ποίησή του, στα πεζά του και στη ζωή του.

Δεν είναι τυχαίο ότι τον αγκάλιασαν μορφές της τζαζ όπως ο Kurt Elling και ο Mark Murphy, οι οποίοι ηχογράφησαν ένα ολόκληρο άλμπουμ, το Bop For Kerouac, βασισμένο στα γραπτά του.

Αυτό το λογοτεχνικό τεκμήριο της δεκαετίας του ‘50, όπως μας το μεταφέρει με δύναμη ο Κέρουακ, δεν αποτυπώνει μόνο την ενδοχώρα ή την κουλτούρα των νέων της εποχής, αλλά και τους ήχους που τραντάζουν την πόλη συθέμελα. Αυτοί οι ήχοι δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο από bebop

Ο χειμώνας στη Λισσαβώνα, Αντόνιο Μουνιόθ-Μολίνα (μτφρ. Γιώργος Γιαννουλόπουλος, εκδ. Σέλας)

Ο Μουνιόθ-Μολίνα προσφέρει στο δικό του φόρο τιμής στον αμερικανικό «νουάρ» κινηματογράφο και την τζαζ μουσική στο μυθιστόρημά του Ο χειμώνας στη Λισσαβώνα μτφρ. Γιώργος Γιαννουλόπουλος, εκδ. Σέλας).

Το βιβλίο κινείται μεταξύ Σαν Σεμπαστιάν και Λισσαβώνας και στην πραγματικότητα είναι μια ερωτική ιστορία που όμως κρύβει και μπόλικο μυστήριο.

Οι ήρωες περιφέρονται μεταξύ ανώνυμων δωματόων ξενοδοχείων, νυχτερινών κέντρων και κακόφημων δρόμων.

Το μυθιστόρημα τιμήθηκε με το Βραβείο των Κριτικών και το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας της Ισπανίας. Οσο για τον Μολίνα, ποτέ δεν έκρυψε ότι τον ενδιέφεραν οι μουσικοί της τζαζ γι’ αυτό και ήθελε με κάποιο τρόπο να του βάλει σε ένα βιβλίο του.

Οι νάνοι του θανάτου, Τζόναθαν Κόου (μτφρ. Χίλντα Παπαδημητρίου, εκδ. Πόλις)

Από τα λιγότερο προβεβλημένα βιβλία του Τζόναθαν Κόου, Οι νάνοι του θανάτου (μτφρ. Χίλντα Παπαδημητρίου, εκδ. Πόλις) είναι η ιστορία του φιλόδοξου μουσικού Γούλιαμ.

Τούτος ο νεανίας περιδιαβάζει το Λονδίνο βλέποντας τη ζωή του να σκορπίζεται ανάμεσα τζαζ κλαμπ και τις εργατικές πολυκατοικίες της πόλης.

Οι απογοηγτεύσεις του μαζεύονται σαν σωρός τριγύρω του. Οι συνθέσεις που γράφει δεν έχουν τύχη, τα ερωτικά του πάνε στραβά και σαν να μην έφταναν όλα αυτά γίνεται μάρτυρας και μιας δολοφονίας.

Με άγριο χιούμορ και ρυθμό, ο Κόου σ’ αυτό το διασκεδαστικό μυθιστόρημα (γραμμένο το 1990, πριν από το «Τι ωραίο πλιάτσικο!») μας κάνει να ανακαλύψουμε το Λονδίνο των μουσικών, καπριτσιόζες κόρες αριστοκρατικών οικογενειών, σκωτσέζες μπαργούμεν και κουκουλοφόρους νάνους φονιάδες.

O ταλαντούχος κύριος Ρίπλεϊ, Πατρίτσια Χάισμιθ (μετάφραση: Ανδρέας Αποστολίδης, εκδ. Άγρα)

Τι φοβερός αντι-ήρωας ο Τομ Ρίπλεϋ και πόσο φιλόδοξος. Τα ήθελε όλα και δεν είχε κανένα πρόβλημα να σκοτώσει για να τα αποκτήσει.

Στο σκοτεινό μυθιστόρημα της Χάισμιθ Ο ταλαντούχος κύριος Ρίπλεϋ (μτφρ. Ανδρέας Αποστολίδης, εκδ. Άγρα), ο κεντρικός ήρωας, ο Τομ Ρίπλεϋ, προκειμένου να παγιδεύσει τον πλούσιο γόνο Ντίκι, γοητεύεται και από την τζαζ. Όχι δίχως λόγο: Ο Ντίκι είναι παθιασμένος με την τζαζ. Ακόμη και το μικρό βαρκάκι του το έχει ονομάσει Bird, προς τιμήν του Τσάρλι Πάρκερ.

Οσο για την ιστορία: ένας πλούσιος Αμερικανός ζήτα από τον Ρίπλεϋ να φέρει πίσω τον γιο του, ο όποιος έχει εγκατασταθεί στην Ιταλία. Τι καλύτερο για τον Ρίπλεϋ που θα δει να ξεδιπλώνεται μπροστά του ένα διαβολικό σχέδιο: να πάρει τη θέση του Ασώτου υιού και να ζήσει με την ταυτότητα εκείνου μια ζωή ονειρεμένη. 

Η τζαζ του δολοφόνου, Ρέι Σελεστίν (μτφρ. Μαρία-Ρόζα Τραϊκόγλου, εκδ. Διόπτρα)

Ο Ρέι Σελεστίν ξέρει να φτιάχνει ατμόσφαιρα. Αυτό πρέπει να το παραδεχθούμε. Το έχει κάνει στα προηγούμενα μυθιστορήματά του, επομένως δεν θα μπορούσε να μην το κάνει και σ’ αυτό από τη στιγμή που είναι «βουτηγμένο» στην ατμόσφαιρα της Νέας Ορλεάνης.

Η τζαζ του δολοφόνου (μτφρ. Μαρία-Ρόζα Τραϊκόγλου, εκδ. Διόπτρα) είναι ένα μυθιστόρημα εμπνευσμένο από μία αληθινή ιστορία. Εκ των πραγμάτων, και λόγω Νέας Ορλεάνης, το βιβλίο πλημμυρίζει από τζαζ και αγωνία. Μπορεί αυτά τα δύο να μην είναι πάντα συμβατά, ωστόσο ο Σελεστίν καταφέρνει να τα συνταιριάξει με θαυμαστό τρόπο.

Ματωμένη τζαζ, Μπέρνις Λ. ΜακΦάντεν (μτφρ. Χίλντα Παπαδημητρίου, εκδ. Κλειδάριθμος)

Το μυθιστόρημα της Μπέρνις Λ. ΜακΦάντεν Ματωμένη τζαζ (μτφρ. Χίλντα Παπαδημητρίου, εκδ. Κλειδάριθμος) μάς μεταφέρει στη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου όπου δύο Αμερικανοί μουσικοί της τζαζ συλλαμβάνονται από τους Ναζί στο Παρίσι.

Όταν ο Χάρλαν Έλιοτ και ο καλύτερός του φίλος, ο τρομπετίστας Λίζαρντ Ρόμπινς, προσκαλούνται να παίξουν σ’ ένα δημοφιλές καμπαρέ στην παριζιάνικη γειτονιά της Μονμάρτης -το “Χάρλεμ του Παρισιού”- αρπάζουν την ευκαιρία από τα μαλλιά.

Όμως σύντομα η Πόλη του Φωτός καταλαμβάνεται από τους Ναζί και ο Χάρλαν με τον Λίζαρντ καταλήγουν στο Μπούχενβαλντ, το περιβόητο στρατόπεδο συγκέντρωσης της Βαϊμάρης. Αυτό που θα ακολουθήσει είναι μια επική ιστορία επιβίωσης, φτιαγμένη από νότες της τζαζ.

Το βιβλίο είναι εμπνευσμένο από την πραγματική ιστορία του Χάρολντ Άιζακ ΜακΦάντεν, κιθαρίστα της τζαζ και παππού της συγγραφέως. Η Ματωμένη Τζαζ απέσπασε το American Book Award 2017 και το NAACP Image Award, και διακρίθηκε από τη Washington Post ως Βιβλίο της Χρονιάς.

Μπλε νότες σε κόκκινο φόντο, Marcus Malte (μτφρ. Κώστας Κατσουλάρης, εκδ. Κέδρος)

Ο Μάρκους Μαλτ με το μυθιστόρημά του Μπλε νότες σε κόκκινο φόντο (μτφρ. Κώστας Κατσουλάρης, εκδ. Κέδρος) καταφέρνει δύο πράγματα: να δημιουργήσει μια αυθεντική νουάρ κατάσταση και δεύτερον να εντάξει μέσα σ’ αυτό το μεθυστικό πλαίσιο κάποιες αθέατες πλευρές της σύγχρονης Ιστορίας της Ευρώπης.

Όλα ξεκινούν με τη δολοφονία της Βέρας, η οποία είναι πρόσφυγας του γιουγκοσλαβικού εμφυλίου. Ο Μίστερ, πιανίστας της τζαζ, ερωτευμένος με τη Βέρα, αναζητά τους ενόχους μαζί με τον πολύγλωσσο φιλόσοφο-ταξιτζή Μπομπ.

Η αναζήτησή τους στο νυχτερινό Παρίσι, υπό τους ήχους της τζαζ της θρυλικής Blue Note, θα τους φέρει αντιμέτωπους με ένα κύκλωμα Βαλκάνιων κακοποιών που συχνά έχουν την κάλυψη της πολιτικής εξουσίας. Κάπως έτσι όσα προκάλεσε ο γιουγκοσλαβικός εμφύλιος θα βγουν ξανά στην επιφάνεια με αποτέλεσμα οι δύο φίλοι, καθώς αναζητούν τους ενόχους, να ανακαλύπτουν εγκλήματα στα οποία κανείς δεν είχε δώσει σημασία.

Ο υπόγειος ουρανός, Σώτη Τριανταφύλλου (εκδ. Πατάκη)

Από τα παλαιότερα μυθιστορήματα της Σώτης Τριανταφύλλου, ο Υπόγειος ουρανός (εκδ. Πατάκη) είναι η ιστορία του Ντουντς που ζει στο Σάουυθ Μπεντ της Ιντιάνα. Οι γονείς του έχουν έρθει από την Ελλάδα για να δουλέψουν ως εργάτες στην αυτοκινητοβιομηχανία Στουντεμπέικερ.

Το βιβλίο έχει κάμποση τζαζ μουσική (του Γουές Μοντγκόμερυ), παλιά αυτοκίνητα, βιβλία για Ινδιάνους και χρυσοθήρες και τον απέραντο ουρανό της Δύσης.

Ο Ντουντς μεγαλώνει δίπλα στον φίλο του τον Τόνυ -που παίζει με τράπουλες και με πιστόλια- και στον ξάδερφό του τον Τέλη, που φιλοδοξεί να γίνει επιχειρηματίας. Μαζί ξενυχτάνε στα επαρχιακά χορευτικά κέντρα, διανύουν τους αυτοκινητοδρόμους που οδηγούν στην Ιντιανάπολη, στο Σικάγο και στους αγώνες των «πειραγμένων» αυτοκινήτων. Ο Μπίλλυ, ο Τόνυ κι ο Τέλης περιμένουν να συμβεί το μέλλον κι όταν συμβαίνει, είναι απροετοίμαστοι.

Ποιοι ακούνε ακόμα τζαζ;, Γιάννης Μπασκόζος (Κέδρος)

Μικρά κείμενα για ανθρώπους που κάπου τους ξέρουμε, κάτι μας θυμίζουν και με κάποιο τρόπο μάς μοιάζουν. Αυτή είναι πάνω κάτω η «ταυτότητα» του βιβλίου του Γιάννη Μπασκόζου Ποιοι ακούνε ακόμη τζαζ; (εκδ. Κέδρος).

Το άλλο, στοιχείο, όμως, είναι η μουσική, καθώς διαπερνάει και διαποτίζει όλες τις ιστορίες. Δεν είναι μόνο ένα είδος μουσικής, αλλά ο τίτλος δεν μπορεί παρά να είναι εύγλωττος για το πού γέρνει η πλάστιγγα.

Ιστορίες που μιλούν για παράταιρες φιλίες, δύσκολες σχέσεις, ελπιδοφόρους και άλλοτε προδομένους έρωτες, μικρές κακίες, μεγάλες προσδοκίες. Κάπου εκεί εμφανίζεται πάντα η μουσική.

Η θεραπεία των αναμνήσεων, Χρήστος Αστερίου (εκδ. Πόλις)

Ενα από τα καλά ελληνικά μυθιστορήματα των τελευταίων ετών ήταν αυτό του Χρήστου Αστερίου Η θεραπεία των αναμνήσεων (εκδ. Πόλις) με πρωταγωνιστή τον γνωστό συγγραφέα Μιχάλη Μπουζιάνη που έχει πέσει σε ένα «συγγραφικό μπλοκάρισμα» άνευ προηγουμένου.

Είναι η κρίση της μέσης ηλικίας, είναι η αναζήτηση ταυτότητας, είναι ο θάνατος του πατέρς του που φέρνει στο φως οικογένειακά μυστικά – δεν θέλει και πολύ να καταρρακωθεί ο Μπουζιάνης.

Η Θεραπεία των αναμνήσεων είναι ένα μυθιστόρημα για την τζαζ, το χιούμορ, τη δύσκολη σχέση πατέρα-γιου, τη μετανάστευση στην Αμερική, τα γηρατειά, τη λειτουργία της μνήμης και την ελευθερία επιλογής απέναντι σε οικογενειακούς, εθνοτικούς και κοινωνικούς καταναγκασμούς.

Δε λες κουβέντα & Μάιλς Ντέιβις, Μάκης Μαλαφέκας (εκδ. Μελάνι)

Ο Μάκης Μαλαφέκας μάς είχε δείξει ολοκάθαρα την αγάπη του για την τζαζ με το βιβλίο του Μάιλς Ντέιβις/Εκτός κλίμακας (εκδ. Μελάνι). Κάπως έτσι, όταν έγραψε το πρώτο αστυνομικό μυθιστόρημά του Δε λες κουβέντα (εκδ. Μελάνι) περιμέναμε η μουσική του υπόκρουση να είναι τζαζ. Και ήταν!

Ο Κρόκος, ο κεντρικός ήρωας, είναι μια μορφή που δεν την ξεχνάς εύκολα. Οπως και την υπόθεση που είναι πρωτότυπη καθώς έχει να κάνει με το ξέπλυμα χρήματος μέσω της αγοράς έργων τέχνης.

Ο Μαλαφέκας στήνει την πλοκή του με αφορμή τη Ντοκουμέντα του 2017, την οποία περιγράφει με ξεκαρδιστική ακρίβεια: καλλιτέχνες, κριτικοί, γκαλερίστες, φιλότεχνοι – κανείς δεν ξεφεύγει από το βιτριολικό χιούμορ του συγγραφέα. Το βιβλίο έχει νεύρο, ένταση, έξυπνες ατάκες, μουσική υπόκρουση, νουάρ διάθεση , αλλά και ειρωνική ματιά στη σύγχρονη Αθήνα.

Τζαζ, παθήσεις και άλλα τινά, Παναγιώτης Γούτας (εκδ. Κέδρος)

Τριάντα διηγήματα περιλαμβάνει η συγκεκριμένη συλλογή. Αλλα είναι μικρά και άλλα πιο εκτενή που αγγίζουν και τα όρια της της νουβέλας. Το κοινό σημείο όλων, όμως, είναι το μουσικό χαλί που είναι κάτι παραπάνω από… χαλί.

Η τζαζ παίζει καθοριστικό ρόλο στις ιστορίες άλλοτε ως υπόκρουση ηχητική κι άλλοτε χτίζοντας και στηρίζοντας τους χαρακτήρες και την εξέλιξη κάθε ιστορίας.

Ήρωες της διπλανής πόρτας, που κάποια ουλή του παρελθόντος ή κάποιο πάθος του παρόντος τους κατατρώει, αλλά δεν τους καταβάλλει.

Άντρες ευάλωτοι, νοσοφοβικοί, αλαφροΐσκιωτοι και γυναίκες εύθραυστες, που άγγιξαν ή ξεπέρασαν κάποια όρια, υπερβαίνοντας την κόκκινη γραμμή των αντοχών τους. Συγγραφικές εμμονές που ανακυκλώνονται και ανεπίδοτοι έρωτες του παρελθόντος που επιστρέφουν και εκδικούνται.

Η λέσχη του κακού, Πάνος Αμυράς (εκδ. Διόπτρα)

Είμαστε στην Αθήνα του 1939. Προνομιακός χώρος και χρόνος για τον Πάνο Αμυρά, αλλά και τον ήρωά του, τον νεαρό αξιωματικό της Αστυνομίας Νίκο Αγραφιώτη που εμφανίζεται για πρώτη φορά.

Στη Λέσχη του κακού (εκδ. Διόπτρα), η κοσμική Αθήνα έχει μετατραπεί σε κέντρο διεθνούς κατασκοπείας ενώ οι πολεμικές ιαχές της ναζιστικής Γερμανίας αντηχούν σε όλη την Ευρώπη.

Στην έρευνά του θα περάσει από κακόφημα στέκια και πολυτελείς επαύλεις θα συναντήσει τζογαδόρους, μυστηριώδεις γυναίκες, πράκτορες και ανθρώπους του χρήματος σε μια Ελλάδα που ψάχνει κατεύθυνση μπροστά στη φωτιά του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Μαζί με μία ντίβα της τζαζ θα προσπαθήσει να ανακαλύψει την αλήθεια και θα έρθει αντιμέτωπος με το τέρας που γιγαντώνεται στα σωθικά της ανθρωπότητας.

Βραδιές τζαζ και άλλες ιστορίες με θέα το παρελθόν, Τριανταφύλλη Πολίτη (εκδ. Βακχικόν)

Τι κρύβει άραγε το κυνήγι της ευτυχίας; Πώς είναι να είσαι μετανάστης; Πόσο εύκολο είναι να ζει κανείς με θέα το παρελθόν; Μπορεί μια πολυθρόνα να αποκτήσει προσωπικότητα στο πέρασμα του χρόνου; Υπάρχει αληθινή φιλία και πόσο πιθανό είναι να κρατήσει για πάντα;

Επίσης, πώς είχε να έχεις ζήσει μια βραδιά τζαζ; Η Τριανταφύλλη Πολίτη μας προσφέρει με το βιβλίο της μια σειρά από ήρωες που είναι δέσμιοι των συναισθημάτων και των επιθυμιών τους, προσπαθούν να βρουν τον τρόπο να ζήσουν ξανά, διερχόμενοι μέσα από ένα παρελθόν που τους στοιχειώνει, γεμάτο έλλειψη, απώλεια και μοναξιά.

Με φόντο τη Μεγάλη Βρετανία, την Ευρώπη αλλά και του γαλάζιο ελληνικό ουρανό, ο αναγνώστης γίνεται μάρτυρας αυτής της διαρκούς και επίπονης αναζήτησης της ευτυχίας, πάνω σε έναν πλανήτη που δεν υπόσχεται ποτέ τίποτα.

Εκδοχικά, Γιάννης Λειβαδάς, εκδ. Πανοπτικόν

Ο Γιάννης Λειβαδάς είναι από τους λογοτέχνες που γνωρίζει όσο ελάχιστοι την πραγματικη υπόσταση της τζαζ στη λογοτεχνία, αλλά και ως αυθύπαρκτο μουσικό είδος.

Είτε γράφοντας δοκίμια (όπως επί παραδείγματι στο βιβλίο Round about Jazz από τις εκδόσεις Futura) είτε ως ποιητής με τη συλλογή Εκδοχικά/Τζαζ ποιήματα 1990-2009. δείχνει να κατανοεί επακριβώς την καρδιά της τζαζ. 

Ένα μικρό δείγμα από την ποίησή του:

Joelle Leandre

Ο Theo μου έδωσε τον αριθμό σου.
Άφησα μήνυμα στον τηλεφωνητή.
Μόλις είχα κατέβει από το τρένο
στον Gare de Lyon
και είχα τραβήξει άγριες δοξαριές
με κάτι
καταμεσής του αυτιστικού ετούτου
κόσμου.
Το νούμερό σου το πήρα λάθος
αλλά το μήνυμά μου ήταν
σωστό!

 +1

H τζαζ της λογοτεχνίας, Σάκη Παπαδημητρίου (εκδ. Σαιξπηρικόν)

Μπορεί να μην είναι αμιγώς λογοτεχνικό βιβλίο, αλλά κινείται εντός της λογοτεχνίας και φυσικά της Τζαζ. Αν μη τι άλλο ο Σάκης Παπαδημητρίου είναι από τους ανθρώπους που έχουν ασχοληθεί επί μακρόν για τη σχέση που ανέπτυξαν η τζαζ με τη λογοτεχνία.

H τζαζ της λογοτεχνίας (εκδ. Σαιξπηρικόν) μάς προσφέρει ένα ταξίδι από τον Κούντερα έως τον Κόου και από τον Ηράκλειτο έως τον Καλβίνο. Σίγουρα, μια σημαντική εκδοση για όσους θέλουν να έχουν μια ακόμη πιο σφαιρική άποψη για το θέμα.

 ^＊Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.