Η αρχιτεκτονική, η καθημερινότητα, οι παλαιοί συνοικισμοί, αλλά και η εικαστική πλευρά της Θεσσαλονίκης μέσα από τέσσερα κομψά και εμβριθή βιβλία των εκδόσεων University Studio Press. Κεντρική εικόνα: Λεωφόρος Νίκης στην Πλατεία Ελευθερίας, Χριστούγεννα 1973 © Άρις Γεωργίου.
Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος
Γνωστή ως σταυροδρόμι πολιτισμών, η Θεσσαλονίκη ακόμη και στις μέρες, όσο κι αν έχει χάσει το παλαιό της κλέος, παραμένει μια ιδιαίτερη πόλη με πολλούς συμβολισμούς. Είναι, δε, τόσο γνωστή όσο και άγνωστη, καθώς η πλούσια ιστορία της κάποιες φορές επικαλύπτεται κι άλλες συμφύρεται με τη σύγχρονη εικόνα της. Τα τέσσερα βιβλία που επιλέγουμε από τις εκδόσεις University Studio Press ρίχνουν φως σε διαφορετικές πτυχές της πόλης.
Αιώνια πόλη, Συλλογικό (μτφρ. Νικολέρα Δημητρίου, Τζένη Κανταρτζή)
Η Θεσασαλονίκη του σήμερα είναι τόσο γνωστή όσο και άγνωστη. Η καθημερινότητά της περνάει πολλές φορές απαρατήρητη. Σε τούτο τον τόμο υπό τον τίτλο Αιώνια πόλη, ένα πλήθος φωτογράφων (Ελλήνων και ξένων) αποτυπώνουν μικρές, καθημερινές στιγμές της.
Η έκδοση συμπληρώνεται με κείμενα από τους: Σταύρο Ανδρεάδη, Κυριάκο Γιαλένιο, Ισίδωρο Ζουργό, Κώστα Μπλιάτκα, Λίνα Μυλωνάκη, Σοφία Νικολάϊδου, Ηρακλή Παπαιωάννου, Νικόλα Σεβαστάκη και Γιώργο Σκαμπαρδώνη.
Όπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο Ισίδωρος Ζουργός στο δικό του κείμενο: «Σε αυτή τη συλλογή βλέπουμε την πόλη σε ενεστώτα χρόνο, σε στιγμές οργής αλλά και γιορτής, με νέους ανθρώπους στους δρόμους κάτω από βασανιστικό ήλιο αλλά και πάνω σε πάγους, σε εγρήγορση αλλά και ραστώνη, σε συλλαλητήρια εναλλακτικά μα και πατριωτικά. Στους τωρινούς χρόνους, κατά την ώρα της απεικόνισης ήμουν κι εγώ εκεί, κάπου κοντά ή μακριά».
Η σύγχρονη τέχνη της Θεσσαλονίκης, 1950-2000, Μαρκέλλα-Ελπίδα Τσίχλα
Η μελέτη της Μαρκέλλας-Ελπίδας Τσίχλα Η σύγχρονη τέχνη της Θεσσαλονίκης εξετάζει την εξέλιξη των εικαστικών τεχνών στη Θεσσαλονίκη, μαζί με άλλες παρεμφερείς πολιτιστικές δράσεις, από τη δεκαετία του ’50 μέχρι τη στροφή του αιώνα και με αναφορές προς τα καλλιτεχνικά πεπραγμένα της σύγχρονης περιόδου.
Διερευνάται σε βάθος η παραγωγή καλλιτεχνών που έδρασαν στη Θεσσαλονίκη την κρίσιμη αυτή πεντηκονταετία. Οι αναφορές της συγγραφέως σε έννοιες του μοντερνισμού, του μεταμοντερνισμού, της παγκοσμιοποίησης και άλλων όψεων της σύγχρονης τέχνης είναι συνεχείς και διαφωτιστικές ως προς τη μορφή και το περιεχόμενο των έργων.
Ο κριτικός σχολιασμός σε ιστορικές καταστάσεις και σε πολιτισμικά και κοινωνικά συμβάντα ήταν στις προτεραιότητες της μελέτης αυτής, καθώς αποτελούν το πλαίσιο διαμόρφωσης της Τέχνης στη Θεσσαλονίκη, αλλά και σε όλη την Ελλάδα.
Από το Ρεζί Βαρδάρ στην Ξηροκρήνη, Δημήτρης Γουλής
Το βιβλίο του Δημήτρη Γουλή, προιόν μεταδιδακτορικής έρευνας, Από το Ρεζί Βαρδάρ στην Ξηροκρήνη διερευνά καταρχάς τα αρχεία ενός σχολείου της Θεσσαλονίκης και αφορά την περίοδο του μεσοπολέμου.
Είναι η περίοδος που στο Ρεζί Βαρδάρ και την Ξηροκρήνη φτάνουν πρόσφυγες αλλάζοντας τον χαρακτήρα των περιοχών στις οποίες κατοικοίσαν κυρίως Εβραίοι.
Η έρευνα επικεντρώθηκε αρχικά στα γενικότερα χωροταξικά και κοινωνικοπολιτικά χαρακτηριστικά της περιοχής, από τις αρχές της δεκαετίας του 1920 έως τα τέλη της δεκαετίας του 1930, επιχειρώντας την ανασύσταση του τοπίου εκείνης της εποχής.
Παράλληλα, η μελέτη επιχείρησε να καλύψει αρκετά ερευνητικά κενά, διευρύνοντας τις θεματικές που παραμένουν, ακόμη και σήμερα, συσκοτισμένες και εν πολλοίς ξεχασμένες, προσεγγίζοντας τα γεγονότα και μέσα από την οπτική της μικροϊοτορίας.
Η Θεσσαλονίκη εκτός των τειχών, Βασίλης Κολώνας
Η αρχιτεκτονική μιας πόλης μάς λέει πολλά για την ταυτότητά της. Το αυτό ισχύει για τη Θεσσαλονίκη. Το βιβλίο του Βασίλη Κολώνα Η Θεσσαλονίκη εκτός των τειχών διερευνά αυτή ακριβώς την πλευρά της πόλης.
Η ανάπτυξη και ο εκσυγχρονισμός της Θεσσαλονίκης στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, η επέκταση της πόλης εκτός παραδοσιακού πυρήνα, η ραγδαία εξέλιξη της ανατολικής περιοχής και η καθοριστική για τη νέα συνοικία αρχιτεκτονική μορφολογία απετέλεσαν τα δεδομένα εκκίνησης της έρευνας.
Αυτά τα στοιχεία οδήγησαν στον προσδιορισμό του αντικειμένου της· την εικονογραφία της συνοικίας των Εξοχών, ως πρώτης εκτός των τειχών περιοχής επέκτασης της Θεσσαλονίκης, και τη διαδικασία του μετασχηματισμού μιας ομάδας εξοχικών κατοικιών σε μία συνοικία αυτόνομη, μοντέρνα, γοητευτική.
＊Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.
Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.
