Ανεξάρτητα από το αν καλύπτουν ολόκληρο τον κύκλο της ζωής ή ένας μέρος αυτής, οι βιογραφίες έχουν ως καταστατικό σκοπό να δείξουν όσα δεν φαίνονται, να αποκαλύψουν κίνητρα και να ερμηνεύσουν αποφάσεις. Έντεκα βιβλία από την πρόσφατη παραγωγή.
Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός
Οι βιογραφίες έχουν ως καταστατικό σκοπό να δείξουν όσα δεν φαίνονται, να αποκαλύψουν κίνητρα και να ερμηνεύσουν αποφάσεις. Ακόμη και να αποτελέσουν παράδειγμα. Η αλήθεια κάθε προσωπικότητας έρχεται στο φως και στα έντεκα βιβλία που έχουμε επιλέξει από την πρόσφατη παραγωγή.
Al Pacino, Sonny Boy – Η επίσημη αυτοβιογραφία (μτφρ. Κατερίνα Μποσινάκη, εκδ. Key Books)
Ανάμεσα στους ηθοποιούς της γενιάς του ο Αλ Πατσίνο ξεχώριζε για τον σπάνιο συνδυασμό της υψηλής υποκριτικής με στοιχεία καθημερινής ζωής, μιας ζωής δύσκολης και οριακά προδιαγεγραμμένης, όπου η τέχνη της υποκριτικής έδωσε το απαραίτητο λάκτισμα και όλα άλλαξαν. Το νότιο Μπρονξ έγινε το σκηνικό των πρώτων χρόνων της ζωής του Αλ Πατσίνο. Μια παρέα με τρεις κολλητούς φίλους θα γίνει η ασπίδα για να γνωρίσει τα πρώτα όρια όπου η κοινωνία και η γειτονιά είχαν θέσει.
Η αυτοβιογραφία του Αλ Πατσίνο δεν είναι μια περιδιάβαση στις μεγάλες κινηματογραφικές και θεατρικές επιτυχίες του. Δίνει μια ειλικρινή εικόνα για το πριν και το μετά από κάθε θριάμβο. Όλοι οι σημαντικοί σκηνοθέτες και δάσκαλοι του θεάτρου βρίσκονται εδώ. Η καθοριστική του φιλία με τον Λι Στράσμπεργκ, το Άκτορς Στούντιο, οι συνάδελφοι του.
Αν αγαπάς τις ταινίες του Αλ Πάτσίνο, η αυτοβιογραφία του θα «δέσει» την εικόνα του, ενώ αν θέλεις να ανακαλύψεις έναν από τους καλύτερους ηθοποιούς εν ζωή, αυτο το βιβλίο είναι μια καλή αρχή.
Λουίς Μπουνιουέλ, Η τελευταία μου πνοή (μτφρ. Θάνος Σαμαρτζής, εκδ. Δώμα)
Εμβληματικό βιβλίο τόσο στο χώρο των βιογραφιών όσο και στο χώρο της βιβλιογραφίας του κινηματογράφου. Η περίφημη βιογραφία του Μπουνιουέλ κυκλοφόρησε πρόσφατα σε νέα μετάφραση του Θάνου Σαμαρτζή από τις εκδόσεις Δώμα.
Τέχνη και πολιτική συμπλέουν στη ζωή του μεγάλου σκηνοθέτη, ο οποίος καθόρισε την αισθητική και κινηματογραφική μας ματιά. Τα πρωτοποριακά κινήματα και ιδιαίτερα ο σουρεαλισμός έγιναν το κλειδί για την ερμηνεία του κόσμου για τον Μπουνιουέλ. Τα ταξίδια στο Παρίσι κι έπειτα η εξορία στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Μεξικό σχηματοποίησαν τις πολιτικές του θέσεις. Με την επιστροφή του στην Ισπανία, δημιουργεί τις ταινίες που θα αποτελέσουν σημεία αναφοράς του παγκόσμιου κινηματογράφου: Βιριδιάνα, Ο εξολοθρευτής άγγελος, Η ωραία της ημέρας, Τριστάνα, Η κρυφή γοητεία της μπουρζουαζίας κ.ά.
Florence Noiville, Μίλαν Κούντερα: «Γράψιμο… Τι ιδέα κι αυτή!» (μτφρ. Γιάννης Χάρης, εκδ. Εστία)
Μια βιογραφία του Μίλαν Κούντερα δεν θα μπορούσε να είναι σε κανένα επίπεδο, συμβατική. Η δημοσιογράφος και συγγραφέας Φλοράνς Νουαβίλ και ο σύζυγός της συνδέονταν με μακρά φιλία με το ζεύγος Κούντερα. Το υλικό του βιβλίου προέκυψε από συζητήσεις, εκμυστηρεύσεις, σχολιασμό βιβλίων και ευρύτερων λογοτεχνικών τάσεων, που κατά καιρούς εμφανίζονται.
Αφοπλιστικά ειλικρινής, ευθύβολος και με χιούμορ, ο Κούντερα χαρίζει απλόχερα σκέψεις του για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, τις καταβολές του αλλά και το μέλλον του.
Λέων Α. Ναρ, «Λέω παραμύθια να ξορκίσω το κακό…» – Σχεδίασμα ποιητικής βιογραφίας του Σωκράτη Μάλαμα (εκδ. Πατάκη)
Έπειτα από το άκρως επιτυχημένο σχεδίασμα ποιητικής βιογραφίας του Θανάση Παπακωνσταντίνου, ο Λέων Ναρ καταπιάνεται με την ποιητική βιογραφία του Σωκράτη Μάλαμα.
Με άφθονο υλικό στη διάθεσή του αλλά και τον ίδιο τον Μάλαμα, που απάντησε σε διευκρινιστικές ερωτήσεις, ο Ναρ φιλοτέχνησε έναν τραγουδοποιό ανήσυχο, στοχαστικό και μαζί γειωμένο στα πάθη των ανθρώπων· τον έρωτα. Τα αδιέξοδα των σχέσεων, η ματαίωση της αγάπης, η αποξένωση στη μεγάλη πόλη. Ο Σωκράτης Μάλαμας είναι ένας δημιουργός που δεν σταματά να εξελίσσει την τέχνη του και να ψάχνει εντός του τον πυρήνα αυτής.
Κώστας Μπαλαχούτης: Στέλιος Καζαντζίδης: «Δεν με σβήνει κανένας» (εκδ. Ινφογνώμων)
Ένα μεγάλο βιβλίο (735 σελίδες), που προσπαθεί να εγκολπώσει την προσωπικότητα, την ερμηνευτική δεινότητα, τον συγκρουσιακό χαρακτήρα του Στέλιου Καζαντζίδη.
Ο Κώστας Μπαλαχούτης, δημοσιογράφος και μελετητής του λαϊκού τραγουδιού, συγκέντρωσε μαρτυρίες του ίδιου του Καζαντζίδη, συνομίλησε με σπουδαίους συνεργάτες και φίλους του, με κομβικούς δευτεραγωνιστές, καθώς και σύγχρονους καλλιτέχνες. Παράλληλα, όπως ο ίδιος σημειώνει, εδώ και πολλά χρόνια, αποθησαύριζε μεθοδικά όλα όσα έχουν ειπωθεί και γραφεί για τον βάρδο, ώστε να δημιουργήσει αυτό το ολοκληρωμένο βιβλίο για την προσωπικότητα και το έργο του Στέλιου Καζαντζίδη. Το βιβλίο περιλαμβάνει σπάνιο αρχειακό υλικό καθώς και την αναλυτική δισκογραφία του Στέλιου Καζαντζίδη στις 78, 45 και 33 στροφές καθώς και σε δίσκους ακτίνας.
Δημήτρης Κούρτης: Πάμε στη Χονολουλού – Κώστας Μπέζος 1905 -1943 (εκδ. Αίολος)
Στα χαβανέζικα χονολουλού σημαίνει «προστατευμένος κόλπος». O Κώστας Μπέζος (1905-1943), σκιτσογράφος και μουσικός, επεδίωκε να πραγματοποιήσει μέσα σε ονειρεμένους τεχνητούς παραδείσους όσα αληθινά ταξίδια δεν είχε προφτάσει να κάνει. Τι ήταν, όμως, η Χονολουλού γι’ αυτόν; Ένας όρμος της φαντασίας του ή ένα μέρος που δεν κατάφερε να πάει;
Μουσικές από τη Χαβάη, εξωτικές κιθάρες, σκίτσα, μεταμεσονύχτια καμπαρέ, περιηγήσεις στην Ελλάδα, στα Βαλκάνια, στην Αίγυπτο και στην Τουρκία μπλέκονται σε ένα ενιαίο αφήγημα αποτυπώνοντας το πορτρέτο μιας εποχής και πλάθοντας μια διαφορετική εξιστόρηση από αυτήν που έχει καταγράψει η επίσημη ιστορία για την Ελλάδα του Μεσοπολέμου.
Παράλληλα, τα βιωματικά κείμενα του Μπέζου μας μεταφέρουν την αγωνία ενός ανθρώπου να κατανοήσει την εποχή του και τον εαυτό του μέσα από νυχτερινές περιπλανήσεις και ταξίδια. Η προσπάθειά του να καθιερώσει στον ελληνικό χώρο τις χαβάγιες, ένα υβριδικό είδος μουσικής με επιρροές από τη Χαβάη, είναι κάτι που τελικά θα τον φέρει σε υπαρξιακή σύγκρουση με την άλλη του ιδιότητα, αυτήν ενός καταξιωμένου σκιτσογράφου, πριν τελικά καταρρεύσει μέσα στις δύσκολες συνθήκες της Κατοχής.
Marco Morricone, Valerio Cappelli: Ennio Morricone: «Η ιδιοφυΐα, ο άνθρωπος, ο πατέρας» (εκδ. Μετρονόμος)
Με τις μουσικές του σε σπουδαίες ταινίες του κινηματογράφου, απέκτησε φήμη παγκόσμια. Οι Ηνωμένες Πολιτείες του παρείχαν καλλιτεχνική ελευθερία και τη δυνατότητα να συνεργαστεί με σκηνοθέτες όπως ο Σέρτζιο Λεόνε και αργότερα με τον Μπράιαν ΝτεΠάλμα, τον Όλιβερ Στοόυν, τον Τζουζέπε Τορνατόρε, τον Τέρενς Μάλικ,
Ο Marco Morricone είναι ο μεγαλύτερος γιος του Ένιο, και μέσα από τις αφηγήσεις του σκιαγραφεί το πορτρέτο μιας ευφυούς προσωπικότητας και ενός απόμακρου πατέρα. Σημειώνει εμφατικά τις συναντήσεις με τον Σέρτζιο Λεόνε, την Τζόαν Μπαέζ, τον Κλιντ Ίστγουντ, αλλά και τη γλυκύτητα και τη σκληρότητα που είχε ο πατέρας του (είχε απαγορεύσει στα παιδιά του να ακούν μουσική στο σπίτι). Τέλος, το πάθος που είχε ο Μορικόνε για τη Ρώμη, η λαιμαργία για σοκολάτες που του έκρυβε η σύζυγός του Μαρία και ο εξοστρακισμός που υπέστη από τον ακαδημαϊκό κόσμο, βρίσκονται στα μικρά ή μεγάλα συμβάντα στο ταξίδι ζωής του Ένιο Μορικόνε.
Νίκος Μιχαλόπουλος: Εμμανουήλ Καραλής: «Όταν κοιτάς από ψηλά μοιάζει η γη με ζωγραφιά» (εκδ. Διόπτρα)
Πόσο ταιριαστός στίχος αυτός της Σώτιας Τσώτου, στο τραγούδι του Κώστα Χατζή, για τη μέχρι στιγμής πορεία του Εμμανουήλ Καραλή;
Και ίσως αναρωτηθεί κανείς: βιογραφία ενός τόσο νέου παιδιού; Όχι ακριβώς, αλλά η αφήγηση της αλήθειας ενός ανθρώπου που δούλεψε σκληρά, με σεμνότητα και ήθος, και κατέκτησε προσωπικές κορυφές, ξεχώρισε ενώ τον είχαν θέσει στο περιθώριο, διακρίθηκε και έκανε το όνειρό του πραγματικότητα.
Sean Deveney, Messi: «Μαθήματα ζωής από έναν κορυφαίο μπαλαδόρο» (εκδ. Ψυχογιός)
Ο Λιονέλ Μέσι ανήκε στην περίπτωση εκείνη, όπου δεν είχε τις αντικειμενικές προδιαγραφές και κανείς δεν πίστευε σ΄ αυτόν, για όσα θέλησε να πετύχει αλλά διέψευσε τους πάντες.
«Ο ψύλλος» κατέρριψε ασταμάτητα ρεκόρ με τις εξαιρετικές ντρίμπλες του και τα γκολ του και απέκτησε εκατομμύρια φαν στο ταξίδι του για την κατάκτηση του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Ο Sean Deveney περιγράφει τις δυσκολίες και τους θριάμβους που γνώρισε το «δεκάρι» στην Μπαρτσελόνα, στην Αργεντινή, στην Παρί Σεν-Ζερμέν και στην Ίντερ Μαϊάμι. Η γενναιότητα και το πάθος του Μέσι αποτελούν έμπνευση για όποιον θέλει να πετύχει στη ζωή του.
Βασίλης Χατζηιακώβου, Η δική μου Σόλωνος… και τρία σύννεφα στον ουρανό (εκδ. Ιωλκός)
Με αμείωτο ενθουσιασμό, όπως τότε που πρωτοήρθε στην Αθήνα και ένα ταξί τον άφησε Σόλωνος και Μαυρομιχάλη, ο Βασίλης Χατζηιακώβου ανασυνθέτει την οδό Σόλωνος και τους γύρω δρόμους με άξονα τα βιβλιοπωλεία, τους εκδοτικούς οίκους, τα βιβλιοδετεία. Και φυσικά τους συγγραφείς και τους ποιητές, αναπόσπαστο κομμάτι της αστικής μυθολογίας.
Ο Χατζηιακώβου αφηγείται ιστορίες, ενορχηστρώνοντας συναντήσεις σαν μια μεγάλη κινηματογραφική σεκάνς. Με ορμητήριο τη Σόλωνος 94, και με έτερο πυλώνα τον Γιώργο Τσάκαλο, ανοίγουν το βιβλιοπωλείο «Παρουσία». Αμέσως γίνεται στέκι και στάση απαραίτητη για όποιον ανεβοκατεβαίνει τη Σόλωνος.
Συνθέτοντας τις ψηφίδες μιας πολύβουης καθημερινότητας, ο Βασίλης Χατζηιακώβου καταθέτει τη δική του μαρτυρία, σε μια εν εξελίξη σύγχρονη ιστορία του κέντρου της Αθήνας.
+
Τάσος Θεοφίλου, Η φυλακή (εκδ. Αντίποδες)
Τα χρόνια της φυλακής, για τον Τάσο Θεοφίλου υπήρξαν καθοριστικά και τα αυτοβιογραφικά κείμενα του βιβλίου του, μια μαρτυρία καθηλωτική.
Ο Θεοφίλου προφυλακίστηκε το 2012 με την κατηγορία της ληστείας σε μια τράπεζα και τον συνακόλουθο φόνο ενός περαστικού, ο οποίος προσπάθησε να αναχαιτίσει τους ληστές. Μέχρι να εκδικαστεί η υπόθεση, το όνομά του συσχετίστηκε με τη Συνωμοσία Πυρήνων της Φωτιάς, με αποτέλεσμα να παραπεμφθεί τελικά σε δίκη με τον αντιτρομοκρατικό νόμο. Πρωτόδικα καταδικάστηκε σε 25 χρόνια κάθειρξης, αλλά στο Εφετείο το 2016 αθωώθηκε. Η υπόθεση έκλεισε το 2018, όταν ο Άρειος Πάγος απέρριψε την αίτηση αναίρεσης της αθωωτικής απόφασης. Ο Θεοφίλου μέχρι την αθώωσή του είχε εκτίσει 3,5 χρόνια στις φυλακές του Δομοκού και 1,5 χρόνο σ’ αυτές του Κορυδαλλού.
＊ Ο ΚΩΣΤΑΣ ΑΓΟΡΑΣΤΟΣ είναι δημοσιογράφος.
