Τους τρόπους με τους οποίους η Ελλάδα εξελίσσεται σε «πρωταγωνίστρια» στον ευρωπαϊκό «χάρτη» πρώτων υλών, ειδικά σε ορυκτά όπως το γάλλιο και το αντιμόνιο, αλλά και τις προοπτικές και τις προκλήσεις στον χώρο της εξόρυξης παρουσίασαν στελέχη της κυβέρνησης και της εξορυκτικής βιομηχανίας το απόγευμα της Τρίτης, 29 Απριλίου, στην εκδήλωση «100 Χρόνια Συνεισφοράς- Ασφαλές Εφαλτήριο για το Μέλλον» που διοργάνωσε ο Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος», με την οποία κορυφώθηκαν οι εκδηλώσεις για τον έναν αιώνα του Συνδέσμου.
Ανοίγοντας την εκδήλωση ο Αθανάσιος Κεφάλας, πρόεδρος της Κεντρικής Οργανωτικής Επιτροπής, υπογράμμισε πως «είμαστε υπερήφανοι γιατί ο αποδεδειγμένα εξωστρεφής εξορυκτικός κλάδος αποτελεί σημαντικό μέρος του ΑΕΠ της χώρας, είναι κρίσιμος εργοδότης που υποστηρίζει δεκάδες χιλιάδες ποιοτικών θέσεων εργασίας, είναι συστηματικός επενδυτής αλλά και μαγνήτης ξένων επενδύσεων και τέλος αλλά όχι έλασσον είναι πρωτοπόρος στην υιοθέτηση των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης».
Τη «σκυτάλη» πήρε ο πρόεδρος του ΣΜΕ, Κωνσταντίνος Γιαζιτζόγλου, ο οποίος, στο πλαίσιο μιας αναδρομής στην ιστορία της εξόρυξης εν γένει, τόνισε ότι «δεν θα βρείτε ένα αγαθό σήμερα που να να μη χρειάζεται ορυκτές πρώτες ύλες», ενώ περιέγραψε την παρούσα κατάσταση στον κλάδο σε ευρωπαϊκό επίπεδο λέγοντας πως, παρά τη βαρύτητα της Διακήρυξης Σουμάν του 1950, «το αφήγημα της σημαντικότητας των ορυκτών στα χρόνια ξεθώριασε…μας βόλεψε το ότι μπορούσαμε να έχουμε τις πρώτες ύλες από κάπου αλλού». Σχολιάζοντας τη μεγάλη μείωση της παραγωγής στην Ευρώπη (κατά 1/3) και την άνοδο των BRICS, υπογράμμισε ότι η ομάδα του συγκεκριμένου «χαλαρού συνασπισμού» έχει κατορθώσει να «χτίσει μονοκρατορία στις πρώτες ύλες», καθώς 26 από τις 34 που έχουν χαρακτηριστεί ως κρίσιμες ύλες από την ΕΕ ελέγχονται άμεσα ή έμμεσα από τις BRICS, και ορισμένες 100%. «Η Ευρώπη μάλλον ξύπνησε αργά, αλλά ξύπνησε» δήλωσε χαρακτηριστικά.
Ο κ. Γιαζιτζόγλου αναγνώρισε πως ο εξορυκτικός κλάδος «δεν είναι δημοφιλής», καθώς «οπουδήποτε στην Ευρώπη καλέσεις πολιτικούς σε εκδήλωση, συνήθως έχουν ανειλημμένες υποχρεώσεις»- ωστόσο αναφέρθηκε στην προ εβδομάδων εκπροσώπηση σε υψηλότατο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Ευρωκοινοβουλίου και της Ελληνικής κυβέρνησης στην παρουσίαση της επένδυσης της METLEN για το γάλλιο. «Πόσο είναι το γάλλιο; Δύο φορτηγά τον χρόνο. Πενήντα τόνοι τον χρόνο όλο το γάλλιο που χρειάζεται η Ευρώπη…πολύ απλά, όποιος ελέγξει το γάλλιο, το γερμάνιο, το βολφράμιο, το σκάνδιο κλπ, θα ελέγξει το επόμενο υπερελαφρύ κράμα που θα παράξει ενδεχομένως την επόμενη αμυντική ή επιθετική τεχνολογία, το επόμενο μικροτσίπ ή την επόμενη μπαταρία που θα φορτίζει σε πέντε λεπτά…σήμερα οι πρώτες ύλες αποκτούν τεράστια σημασία στην καινοτομία, το τεχνολογικό μοντέλο και τη στρατηγική» είπε ο πρόεδρος του ΣΜΕ, υπογραμμίζοντας πως ο εξορυκτικός κλάδος στην Ελλάδα μπορεί να παίξει «ουσιαστικό ρόλο σε ένα καλύτερο μέλλον για όλους μας».
Στη συνέχεια πήρε τον λόγο ο Νίκος Τσάφος, υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, παρουσιάζοντας αυτούς που χαρακτήρισε ως βασικούς άξονες στην ενέργεια και την εξόρυξη. Όπως είπε, «ενέργεια και ορυκτές πρώτες ύλες είναι ένας κόσμος», σημειώνοντας πως «είμαστε μια νέα ηγεσία στο υπουργείο, δώστε μας λίγο χρόνο να έρθουμε με παραπάνω μελέτη». Παρουσιάζοντας τους άξονες για ενέργεια και εξόρυξη, υπογράμμισε πως «είμαστε κυβέρνηση που πιστεύει στην αξιοποίηση των εθνικών πόρων, το βλέπουμε στη στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αλλά ψάχνουμε και υδρογονάνθρακες». Έκανε λόγο για δυνητικά «λαμπρό μέλλον» και «τεράστιες δυνατότητες αξιοποίησης εθνικών πόρων. «Βλέποντας το μέλλον, ειναι ξεκάθαρο ότι θα βασίζεται στην εξόρυξη» πρόσθεσε, ενώ χαρακτήρισε την Ελλάδα «εξορυκτική χώρα με πολύ σημαντική δραστηριότητα σε αυτό τον κλάδο».
Μεταξύ των αξόνων που παρουσίασε ήταν το σχετικό δημόσιο αφήγημα: «Είναι ένα στοίχημα να καταλάβουμε όσο μπορούμε ως κοινωνία ότι είμαστε χώρα που έχει, εκμεταλλεύεται ήδη και έχει τεράστιες ευκαιρίες να εκμεταλλευτεί εθνικούς πόρους», είπε, κάνοντας λόγο για «ζήτημα οικονομικό και στρατηγικό». Εν συνεχεία αναφέρθηκε στην ανάγκη να βρεθεί «χρυσή τομή» μεταξύ της εξόρυξης και της περιβαλλοντικής υπευθυνότητας, καθώς και στο πώς μεγάλα έργα αλληλεπιδρούν με την τοπική κοινωνία- και τα οφέλη που μπορούν να φέρουν. «Από την πολιτική ηγεσία βλέπουμε αυτή την τεράστια ευκαιρία, ότι έχουμε κάτι – όχι ένα, αλλά πολλά- που έχει αξία, που ο κόσμος και η Ευρώπη θέλει και εμείς ως κυβέρνηση σκεφτόμαστε πώς μπορούμε να το προσφέρουμε και αξιοποιήσουμε» σημείωσε.
Παίρνοντας τον λόγο ο Ευστράτιος Σιμόπουλος, πρόεδρος της Επιτροπής Έρευνας και Τεχνολογίας της Βουλής, υπογράμμισε πως η Ελλάδα «διαθέτει σημαντικό ορυκτό πλούτο, μα απαιτείται επιστημονική τεκμηρίωση και τεχνολογική καινοτομία». Αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στα σύγχρονα εργαλεία γεωλογικής έρευνας που επιτρέπουν εντοπισμό κοιτασμάτων με ελάχιστη περιβαλλοντική επιβάρυνση και στις ραγδαίες εξελίξεις στην τεχνολογία εξόρυξης. «Καθήκον μας να ενθαρρύνουμε τη συνεργασία ανάμεσα σε ερευνητικά ιδρύματα, βιομηχανία και την πολιτεία, για να εφαρμοστούν κάποιες τεχνολογίες στην πράξη» είπε χαρακτηριστικά. Εξέφρασε την πεποίθησή του ότι ο συνδυασμός ανάπτυξης, αξιοποίησης ορυκτών πόρων και προστασίας περιβάλλοντος μπορεί να γίνει, μα έκανε παράλληλα λόγο για ανάγκη να «αποκρουστούν» αυτοί που χαρακτήρισε ως «κατ’επάγγελμα περιβαλλοντολόγους» και «ταλιμπάν του περιβάλλοντος», που «τορπιλίζουν» επενδύσεις.
Στη συνέχεια προβλήθηκε μήνυμα βίντεο του Γιάννη Μανιάτη, ευρωβουλευτή ΠΑΣΟΚ- ΚΙΝΑΛ, αντιπροέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και πρώην υπουργού, ο οποίος τόνισε πως μετά από «πολυετείς ελληνικές και ευρωπαϊκές παλινωδίες…έχει αποκατασταθεί η σημασία των ορυκτών πρώτων υλών» και αναφέρθηκε σε αυτές που χαρακτήρισε «συστηματικές προσπάθειες της Κίνας» στον κλάδο, καθώς και τις αμερικανικές κινήσεις ως προς την Ουκρανία και τη Γροιλανδία. Η Ευρώπη, σημείωσε, «εμφάνισε απαράδεκτη και αδιανόητη καθυστέρηση τα τελευταία 15 έτη», με αποτέλεσμα η Κίνα να αγοράζει ή μισθώνει τα σημαντικότερα αποθέματα κρίσιμων ορυκτών πρώτων υλών- προσθέτοντας επίσης πως δεν δημιουργήθηκαν πολιτικές που θα μετέτρεπαν τον μεταλλευτικό κλάδο σε μέρος του πράσινου μετασχηματισμού. Υπογράμμισε την ανάγκη για «θετικές πολιτικές» προκειμένου ο μεταλλευτικός κλάδος να ανακτήσει τη διεθνή ανταγωνιστικότητά του, καθώς και για αντιμετώπιση του δυσθεώρητου κόστους της ενέργειας, βελτίωση της δημόσιας και ιδιωτικής χρηματοδότησης και τον δραστικό περιορισμό του διοικητικού βάρους. Όπως τόνισε, επίσης, ο κλάδος πρέπει να κάνει μια «νέα αρχή με τις τοπικές κοινωνίες για να αυξηθεί η κοινωνική αποδοχή».
Νέος μεταλλευτικός κώδικας
Τον λόγο πήρε ο Αριστοτέλης Αϊβαλιώτης, γενικός γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών, σημειώνοντας ότι έχει ολοκληρωθεί η επεξεργασία του νέου μεταλλευτικού κώδικα «και ελπίζουμε να νομοθετήσουμε ως το καλοκαίρι». Ακόμη, συμπλήρωσε ότι η επιτροπή του υπουργείου για το post mining έχει ολοκληρώσει το έργο της και θα ανακοινωθούν προσεχώς αποτελέσματα. Αναφερόμενος στο Raw Material Act της Ευρώπης, τόνισε πως ο πρώτες 47 προτάσεις που χαρακτηρίστηκαν «στρατηγικές» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόσφατα περιλαμβάνουν 3 ελληνικές προτάσεις- 1 στην πραγματικότητα, που αφορά την ανάπτυξη μιας νέας δραστηριότητας για την αλουμίνα και τον βωξίτη με παρεπόμενο το γάλλιο.
Στεκόμενος ιδιαίτερα στο γάλλιο, υπογράμμισε πως η σχετική επένδυση «θα κατοχυρώσει την ευρωπαϊκή ανεξαρτησία στο γαλλικό 100%,δηλαδή η Ελλάδα θα φτιάξει το γάλλιο όλης της Ευρώπης». Ως προς το αντιμόνιο της Χίου, όπου ο διαγωνισμός είναι σε εξέλιξη, είπε ότι «αν καθησυχάσουμε την τοπική κοινωνία, που ελπίζω ότι θα το κάνουμε…θα κατοχυρώσουμε μια απόλυτη ανεξαρτησία της Ευρώπης στο πολυ σημαντικό ορυκτό αυτό του αντιμονίου». Παράλληλα σημείωσε ότι «εργαζόμαστε για νέους διαγωνισμούς για χαλκό» και ότι ελληνικές εταιρείες έχουν δώσει δείγματα ότι ετοιμάζουν σημαντικές επενδύσεις στην ανακύκλωση υλικών, όπως το νικέλιο, ο χαλκός και μια σειρά από ορυκτές πρώτες ύλες γενικότερα.
Αξιολογώντας τις προοπτικές του κλάδου, είπε ότι «έχει μπροστά του πολύ θετική περίοδο στην οποία θα μπορεί να αξιοποιήσει τα κρίσιμα ορυκτά, θα μπορεί ο λατομικός κλάδος να αναπτύξει τις δραστηριότητες του σε σχέση με την οικονομική δραστηριότητα που αυξάνεται στη χώρα μας, την κατασκευαστική»- ενώ όσον αφορά στις προκλήσεις, στάθηκε ιδιαίτερα στην ανάγκη «να πείσουμε τις τοπικές κοινωνίες ότι η μεταλλευτική δραστηριότητα έχει τεράστια αξία και δεν ενοχλεί με τον τρόπο που γίνεται…να φτιάξουμε το image του κλάδου». Επίσης αναφέρθηκε και σε άλλη μια πρόκληση, που δεν είναι άλλη από τους ανθρώπους: «Όλη η παραγωγική μηχανή χρειάζεται περισσότερους ανθρώπους» δήλωσε χαρακτηριστικά, ενώ αναφέρθηκε επίσης σε αδειοδοτικά θέματα και προκλήσεις άλλου τύπου, όπως οι επιθεωρήσεις όπου «δεν έχουμε αρκετό κόσμο».
Ξεχωριστή στιγμή στην εκδήλωση η βράβευση έξι αποφοίτων, που αρίστευσαν στις σχολές Μηχανικών και Γεωλογικών Σχολών. Στους βραβευθέντες εκτός από τιμητική πλακέτα δόθηκε χρηματικό έπαθλο καθώς και το νέο βιβλίο του κ. Πέτρου Τζεφέρη, «Εξορύσσοντας ένα πράσινο μέλλον».
Ακολούθησε συζήτηση στρογγυλής τράπεζας με θέμα «Τι φέρνει το αύριο για τους Ορυκτούς Πόρους; Η Ευρωπαϊκή ματιά» υπό τον συντονισμό του Αθ. Κεφάλα, με τη συμμετοχή του Μ. Ραχωβίδη (Mark Rachovides), επίτιμου προέδρου της Euromines, του Α. Λατούρου, προέδρου της UEPG και του Ν. Κεραμίδα, εκπροσώπου της Eurometaux. O κ. Ραχωβίδης είπε ότι η αργοπορία στον κλάδο στην Ευρώπη «μας έκανε κατά κάποιον τρόπο καλύτερους…έχουμε πρωταθλητές στην Ευρώπη, έχουμε εταιρείες κορυφαίες στον κόσμο», προσθέτοντας ότι η Ευρώπη είναι πολύ πιο «προικισμένη» γεωλογικά από ό,τι καταλαβαίνουν οι περισσότεροι. Αναφέρθηκε στην ανάγκη ο κλάδος να γίνει πιο ανταγωνιστικός, κάτι που προϋποθέτει τη μείωση του ενεργειακού κόστους, ενώ ως προς τις προκλήσεις, είπε ότι «έχουμε τη δυνατότητα να παρέχουμε αυτό που χρειαζόμαστε, μα χρειαζόμαστε κόσμο». Μιλώντας για τις άλλες ανάγκες της βιομηχανίας υπογράμμισε πως χρειάζονται κεφάλαια, βεβαιότητα για τα κόστη (ειδικά της ενέργειας) και επενδύσεις σε εξορυκτικά αλλά και ηλεκτρικά projects. «Χρειαζόμαστε κυβερνήσεις που θα στηρίξουν το αύριο, χρειαζόμαστε μεγαλύτερη βεβαιότητα για τη μείωση του κόστους και θα πρέπει να γίνουν πολλά σε σχέση με την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας», συμπλήρωσε.
O κ. Λατούρος έκανε εκτενή αναφορά στα αδρανή υλικά, χαρακτηρίζοντάς τα «απαραίτητα για ευημερία, ανάπτυξη, οικονομία, επιβίωση», προσθέτοντας πως «αν δεν κάνουμε κάτι όσον αφορά στην πρόσβαση στα αδρανή υλικά, σύντομα θα είναι και αυτά κρίσιμα». Όπως τόνισε, κάποιες χώρες, όπως το Βέλγιο, καταφέρνουν να ανακυκλώνουν μέχρι και το 25% και σήμερα ο μέσος όρος των χωρών της Ε.Ε. στην ανακύκλωση είναι στο 10% που σημαίνει ότι κάποιες χώρες είναι πολύ πίσω.
Ο κ. Κεραμίδας, από πλευράς του, αναφερόμενος στον μεταλλουργικό κλάδο, υπογράμμισε ότι όλοι οι στόχοι της Ευρώπης για το μέλλον προυποθέτουν ισχυρή εγχώρια μεταλλουργία, σημειώνοντας πως «τώρα είμαστε παράδειγμα προς αποφυγή…φαίνεται να υπάρχει αφύπνιση, μα χρειάζεται τώρα ταχύτητα αποφασιστικότητα και πολλές στοχευμένες παρεμβάσεις»- ενώ πρόσθεσε πως αυτό που χαρακτήρισε «κληρονομιά του Green Deal» παράγει ακόμα βάρη. Υπογράμμισε ότι «η βιομηχανία αυτή είναι εκ των ων ουκ άνευ για όλες αυτές τις λαμπερές βιομηχανίες που θέλουμε να αναπτύξουμε στην Ευρώπη…η ανάπτυξη μιας ανταγωνιστικής βιομηχανίας σε όλους αυτούς τους “καθαρούς” νέους κλάδους προϋποθέτει ανταγωνιστικούς παλιούς και “άσχημους” κλάδους», σημειώνοντας, μεταξύ άλλων, πως η κατάσταση με το ενεργειακό κόστος θα είναι μη αναστρέψιμη αν η Ευρώπη δεν αλλάξει επιλογές. Αναφέρθηκε ακόμη στο σημαντικό ρυθμιστικό κόστος. «Όταν συζητάμε για κρίσιμες πρώτες ύλες συναντάμε τοίχο από τις υπηρεσίες της Ε.Ε» τόνισε.
Πρόεδρος ΣΕΒ: Παρότι εκπέμπουμε μόνο το 6% των παγκόσμιων ρύπων, αποφασίσαμε να σώσουμε τον πλανήτη μόνοι μας- δεν πήραμε μέτρα να προστατεύσουμε τη ντόπια παραγωγή
Στη συνέχεια ο κ. Γιαζιτζόγλου είχε συζήτηση με τον πρόεδρο του ΣΕΒ, Σπύρο Θεοδωρόπουλο, ο οποίος, ερωτηθείς σχετικά, εκτίμησε ότι δεν έφτασε το τέλος της παγκοσμιοποίησης, «απλώς όλες οι πορείες στη ζωή δεν είναι γραμμικές, έχουν διακυμάνσεις…νομίζω βρισκόμαστε σε φάση που η παγκοσμιοποίηση, που δημιούργησε τεράστια προστιθέμενη αξία για όλους μας, θα περάσει κρίση…θα αναπτυχθούν κάποιοι τοπικισμοί, εθνικισμοί…θα αποδειχθεί λάθος να κάνουμε την Κίνα το παγκόσμιο εργοστάσιο…μα η πορεία της παγκοσμιοποίησης θα συνεχιστεί».
Στη συνέχεια, όσον αφορά στην ελληνική οικονομία, είπε πως «δεν νομίζω ότι η Ελλάδα ζει αποκλειστικά από τον τουρισμό, και βιομηχανία έχουμε, και μεταποίηση και άλλες δραστηριότητες , και εξαγωγικό εμπόριο, ναυτιλία…είναι γεγονός ότι η μεταποίηση στο σύνολό της ήταν ένα μεγαλύτερο κομμάτι κατά το παρελθόν του ελληνικού ΑΕΠ και αυτό έχει υποχωρήσει, αλλά μην ξεχνάμε ότι όλη η Ευρώπη δεν υποστήριζε τη μεταποιητική δραστηριότητα, καθώς είχε ρίξει το βάρος στην πράσινη ανάπτυξη…Παρότι εκπέμπουμε μόνο το 6% των παγκόσμιων ρύπων, αποφασίσαμε να σώσουμε τον πλανήτη μόνοι μας…δεν πήραμε μέτρα να προστατεύσουμε τη ντόπια παραγωγή…στείλαμε τις παραγωγές σε εργοστάσια με μεγαλύτερο αποτύπωμα από αυτά που εμείς κλείναμε».
Ο κ. Θεοδωρόπουλος έκανε λόγο για κοινή συνείδηση στην Ευρώπη ότι «έχουμε κάνει πάρα πολλά λάθη την τελευταία 20ετία και είμαστε σε φάση που αρχίζουμε να τα διορθώνουμε». Υπέδειξε ότι υπάρχουν «νέοι κίνδυνοι και ευκαιρίες», παρουσιάζοντας ως παράδειγμα το Rearm Europe, που θα απορροφήσει κονδύλια μα θα δημιουργήσει και ευκαιρίες. «Νομίζω ότι η συνειδητοποίηση πολλών πραγμάτων θα μας βοηθήσει να τα διορθώσουμε» σημείωσε, ενώ για το φαινόμενο Τραμπ εκτίμησε πως «θα λειτουργήσει ως μεγάλο ξυπνητήρι για την Ευρώπη». Ως προς τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης και της Ελλάδας, υπέδειξε ως λύση τις επενδύσεις, ενώ, σχολιάζοντας τον νέο αναπτυξιακό νόμο, έκανε λόγο για «αγκύλωση» σε νοοτροπίες του παρελθόντος και φόβο απέναντι σε τολμηρά βήματα- αν και παραδέχτηκε πως «έχει αρκετά θετικά στοιχεία», μα και θέματα που «δεν ξέρουμε αν είναι θετικά ή αρνητικά». Όπως σημείωσε, δεν λαμβάνει υπ’ όψιν του τη σημερινή επιχειρηματική πραγματικότητα, αναφέροντας ως παράδειγμα τη διατήρηση του κριτήριου της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας, σε μια εποχή που, αφ’ ενός μεν δεν υπάρχει πλέον πρόβλημα ανεργίας, αφ’ ετέρου δε είναι κρίσιμο ζητούμενο η αύξηση της παραγωγικότητας που σημαίνει περισσότερη αυτοματοποίηση. Τέλος, άσκησε κριτική στην επιλογή του κράτους να επαναφέρει παρωχημένες και γραφειοκρατικές μεθόδους ελέγχου των επενδύσεων, εγκαταλείποντας τις πιο τολμηρές και αποτελεσματικές πρακτικές που εφαρμόστηκαν με επιτυχία στο πλαίσιο του RRF.
