Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Το κόκκινο και το μαύρο (μτφρ. Σωτήρης Παρασχάς, Κώστας Σπαθαράκης, εκδ. Αντίποδες) του Σταντάλ

Ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα που μας έδωσε ο 19ος αιώνας. Πολυμεταφρασμένο και πολυδιαβασμένο ακόμη και στις μέρες μας. Τώρα μας έρχεται σε μια νέα μετάφραση και ίσως είναι μια πολύ καλή ευκαιρία να το θυμηθούμε ξανά.

Ο Ζυλιέν Σορέλ, ο κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος, είναι ένας νέος που θέλει να ξεφύγει από τη στενότητα της επαρχίας, την εποχή της Παλινόρθωσης, και ξανοίγεται στο φωτεινό Παρίσι. Είναι η εποχή της μεγάλης κινητικότητας (κοινωνικής, αλλά και λογοτεχνικής).

Ο Σορέλ είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση ανθρώπου που φέρει εντός του έναν διχασμό. Ο Σταντάλ, με λεπταίσθητη ειρωνεία, φέρνει στην επιφάνεια όλες τις αντιθετικές ποιότητες που συγκροτούν τον ήρωά του, δημιουργώντας έτσι ένα ολοζώντανο πορτρέτο της εποχής, αλλά και δίνοντας τη σκυτάλη σε άλλους συγγραφείς της εποχής να ακολουθήσουν το υπόδειγμά του.

Νάρκισσος και Χρυσόστομος (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Άγγελος Αγγελίδης, εκδ. Διόπτρα) του Χέρμαν Έσσε

Η φιλία, η πνευματικότητα, η χαρά της ζωής, το απολλώνιο και το διονυσιακό στοιχείο του κόσμου, αλλά και η αγάπη είναι κάποια από τα θέματα που θίγει ο νομπελίστας Χέρμαν Έσσε σε τούτο το βιβλίο.

Δύο φίλοι, αν και αταίριαστοι χαρακτήρες, ζουν σε ένα μεσαιωνικό μοναστήρι ώσπου οι δρόμοι τους χωρίζουν. Ο Νάρκισσος, φύσει και θέσει, μοναχικός και στηριγμένος στην πνευματική ζωή θα αποχωριστεί τον Χρυσόστομο που θέλει να ζήσει τη μεγάλη ζωή.

Ο Χρυσόστομος θα ζήσει τη ζωή του περιπλανώμενου καλλιτέχνη, θα γνωρίσει απογοητεύσεις και κινδύνους, αλλά και την έκσταση. Όταν ξανασυναντηθούν με τον Νάρκισσο, όσα τους χώριζαν θα είναι ανυπέρβλητα. Θα τους ενώσει όμως το δυνατότερο συναίσθημα όλων, η αγάπη.

Φως τον Αύγουστο (μτφρ. Παναγιώτης Κεχαγιάς, εκδ. Gutenberg) του Ουίλιαμ Φώκνερ

Το συγκεκριμένο μυθιστόρημα ήταν ένα από τα τελευταία της δημιουργικής περιόδου του Ουίλιαμ Φώκνερ. Εκδόθηκε το 1932 και μπορεί να μην έχει τη δύναμη άλλων σημαντικών μυθιστορημάτων του, εντούτοις φέρει την αναλλοίωτη γραφή του.

Έντονα ποιητικό και πολλαπλές βιβλικές αναφορές, το μυθιστόρημα τριχοτομείται, καθώς έχουμε την αφήγηση τριών εκ πρώτης όψεως ασύνδετων ιστοριών στην πόλη Τζέφερσον του αμερικανικού νότου. Είναι η ιστορία του ορφανού Τζο Κρίσμας, της ανύπαντρης εγκύου Λένα Γρόουβ και του ιερέα Γκέιλ Χαίτάουερ. Οι δύο από τους τρεις κεντρικούς ήρωες παίρνουν τον μεγάλο δρόμο της αναζήτησης, της διαφυγής και της πλήρωσης. Έχει ενδιαφέρον πως το βιβλίο κλείνει όπως ανοίγει, μια κυκλικότητα που λειτουργεί εξόχως ποιητικά και ουσιαστικά.

Η πηγή των δακρύων (μτφρ. Στέλα Ζουμπουλάκη, εκδ. Δώμα) του Ζαν-Πολ Ντιμπουά

Τον Ζαν-Πολ Ντιμπουά τον γνωρίσαμε καλύτερα από το μυθιστόρημά του Δεν κατοικούν όλοι οι άνθρωποι τον κόσμο με τον ίδιο τρόπο. Στο νέο του βιβλίο ιστορεί την ψυχικά βεβαρημένη περίπτωση του Πωλ, ο οποίος σκοτώνει τον πατέρα του. Μόνο που αυτός έχει πεθάνει προ πολλού.

Το δικαστήριο θα του επιβάλλει δώδεκα μήνες υποχρεωτικής ψυχοθεραπείας (πώς θα μπορούσε να τον καταδικάσει για ανθρωποκτονία, καθώς σκότωσε έναν πεθαμένο;) και αυτή η ποινή θα είναι η απαρχή της αφήγησης όλης της ζωής του. Όλα ξεκινούν από τη μέρα που γεννήθηκε, από το πρώτο κλάμα για να φτάσουν στο σημείο που βρίσκεται τώρα.

Τόκιο η επιστροφή (μτφρ. Αλεξάνδρα Κονταξάκη, εκδ. Τόπος) του Ντέιβιντ Πις

Ποιος σκότωσε τον επικεφαλής των επικεφαλής των Εθνικών Σιδηροδρόμων Ιαπωνίας, Σαντανόρι Σιμογιάμα εν έτει 1949; Και μάλιστα μια ημέρα μετά την ανακοίνωση 30.000 απολύσεων;

Το πολύπλοκο μυθιστόρημα του Πις στηρίζεται εν πολλοίς στη ζωή, στις αναμνήσεις και στα γραπτά πολλών Ιαπώνων και Αμερικανών που έζησαν ή συμμετείχαν στην αμερικανοκινούμενη Κατοχή της Ιαπωνίας, ιδιαίτερα των Kafu Nagai, Koji Uno και Ken’ichi Yoshida· Paul Blum, Donald Keene, Donald Richie, Edward Seidensticker και Harry Shupak.

Παρά ταύτα, πρόκειται για μυθοπλαστική αποτύπωση, την οποία βλέπουμε να αναπτύσσεται σε τρεις διαφορετικές χρονικές περιόδου. Το 1949, οπότε και δολοφονείται ο Σιμιγιάμα, το 1964, λίγο πριν από την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων του Τόκιο και το 1988, τη χρονιά που πεθαίνει ο αυτοκράτορας Χιροχίτο. Όλα αυτά τα χρόνια, η δολοφονία είχε μείνει ανεξιχνίαστη. Όχι για πολύ ακόμη.

Η τελειότητα (μτφρ. Δήμητρα Δότση, εκδ. Loggia) του Βιντσέντζο Λατρόνικο

Ένα μυθιστόρημα σύγχρονο που απηχεί τους προβληματισμούς της νέας γενιάς της εποχής μας, είναι αυτό που μας παραδίδει ο Ιταλός Βιντσέντζο Λατρόνικο.

Ήρωες είναι δύο νεαρά παιδιά, η Άννα και ο Τομ, τυπικά δείγματα της γενιάς τους που δεν έχουν σύνορα και δεν διστάζουν να ζήσουν παντού, αρκεί να βρουν την τέλεια ζωή. Εν προκειμένω, ζουν ως ψηφιακοί νομάδες στο Βερολίνο διάγοντας μια ζωή που θα ζήλευε ο καθένας. Είναι, όμως, αυτό το ιδανικό σχήμα που αποζητούσαν;

Γιατί άλλοι της ίδιας γενιάς επιστρέφουν στην πατρίδα τους, νοικοκυρεύονται και γίνονται επαναστάτες του καναπέ; Μήπως, τελικά, όλη αυτή η τάση φυγής να μην έχει να κάνει πραγματικά με την ελευθερία; Η Άννα και ο Τομ προχωρούν σε ολοένα και πιο ακραία βήματα, αναζητώντας αυτή ακριβώς την τελειότητα που είναι σαν υδράργυρος, δεν μπορούν να την πιάσουν ποτέ.

Ορκισμένη (μτφρ. Σπύρος Ν. Παππάς, εκδ. Μεταίχμιο) της Ρενέ Καραμπάς

Το Κανούν είναι σύνολο εθιμικών κανόνων στην Αλβανία. Στο μυθιστόρημα της Καραμπάς εξακολουθεί να βρίσκεται εν ισχύ σε διάφορες απομακρυσμένες περιοχές των Βαλκανίων. Σε αυτές, οι γυναίκες μετατρέπονται σε άντρες, ενώ οι βεντέτες είναι αιματηρές, ο έρωτας ισούται με τον θάνατο και η τιμή κάθε γυναίκας ισοδυναμεί με είκοσι βόδια.

Μια εξ αυτών είναι η Μπεκιά, που επιθυμεί να γίνει ο γιος του πατέρα της, ο οποίος αν και ήθελε αγόρι, απέκτησε κορίτσι. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που στηρίζεται σε μια σειρά συμβολισμών για να εστιάσει το θέμα του φύλου και των εννοιών άντρας και γυναίκα ή κάτι άλλο. Θέμα άκρως σημερινό.

Χωριστά δωμάτια (μτφρ. Δέσποινα Γιαννοπούλου, εκδ. Πόλις) του Πιέρ-Βιτόριο Τοντέλι

Μια ερωτική ιστορία τελειώνει απότομα. Ο διάσημος συγγραφέας, Λέο, προσπαθεί να διαχειριστεί τον χαμό του συντρόφου του, Τόμας, ενός νεαρού Γερμανού πιανίστα.

Η μοναξιά τον μπλοκάρει με αποτέλεσμα να χάνει την όρεξή του για γράψιμο και να καταδύεται στις αναμνήσεις του, τότε που η φλογερή σχέση του με τον Τόμας ήταν ποτισμένη με τον αέρα των ευρωπαϊκών ταξιδιών τους. Από το Παρίσι έως την Ισπανία και τη δυτική Γερμανία. Τώρα, όμως, όλα αυτά είναι μια σκαιή ανάμνηση που μόνο πόνο προκαλεί.

Αυτό που θα τον λυτρώσει θα είναι οι λέξεις. Όπως έκαναν πάντα στη ζωή του. Θα τον βοηθήσουν να ανοιχτεί ξανά προς τους άλλους και τη ζωή την ίδια. Αυτό μόνο η λογοτεχνία μπορεί να το καταφέρει

Φαινότυποι (μτφρ. Αθηνά Ψυλλιά, εκδ. Gutenberg) του Πάουλο Σκοτ

Δύο αδέλφια βιώνουν τα παράδοξα της φύσης. Ενώ έχουν το ίδιο αίμα, ο Φεντερίκο μοιάζει να είναι λευκός, την ίδια στιγμή που ο Λορένσο φαίνεται μαύρος.

Φευ, το χρώμα στο δέρμα προοιωνίζεται τη διαφορετική ζωή που θα ζήσουν. Ο ένας βιώνει την ενοχή του προνομίου που του παρέχει η λευκότητα του δέρματός του και ο άλλος νιώθει στο πετσί του τον ρατσισμό. Κι όλα αυτά στη Βραζιλία όπου οι φυλετικές διακρίσεις είναι μέρος της καθημερινότητας. Ο Σκοτ διερευνά την έννοια της φυλής, της ενοχής και των δεσμών αίματος. Το βιβλίο ήταν υποψήφιο για το Booker 2022.

Ο τάφος της Αντιγόνης (μτφρ. Μαίρη Ι. Γιόση, Χρήστος Σιορίκης, μτφ. Loggia) της Μαρία Θαμπράνο

Η Αντιγόνη της Αρχαίας Τραγωδίας αποκτάει μια σύγχρονη φωνή μέσα από την πλοκή του μυθιστορήματος της Μαρία Θαμπράνο. Μια συγγραφέας που θεωρείται από τις κορυφαίες του 20ού αιώνα για την Ισπανία. Μοίρασε τη ζωή της ανάμεσα στη λογοτεχνία και τη φιλοσοφία.

Σε τούτο το βιβλίο καταπιάνεται με τον αρχαίο μύθο και την «εξέγερση» της Αντιγόνης κόντρα στους νόμους που δεν γνωρίζουν ηθικές αξίες. Η φωνή της ηρωίδας είναι ολοκάθαρη. Κάποιες στιγμές παραληρηματική, αλλά πάντοτε σφύζουσα. Ένα πολύ ιδιαίτερο βιβλίο.